Sonuç olarak;Türkiye'de kapitalizmin gelişimi, ülkenin kendi iç dinamikleriyle olmamıştır.

 Sonuç olarak;

Türkiye'de kapitalizmin gelişimi, ülkenin kendi iç dinamikleriyle olmamıştır. Sermaye birikimi, kapitalizm yoluna giren diğer ülkelerden farklı olarak emperyalizmin denetiminde ve sömürüsünde gelişen bir yol izlemiştir.

 1923'te Türkiye Cumhuriyeti'ni kuranlar, bir yandan sermaye güçsüzlükleri nedeniyle ilk birikimi devlet olanaklarını kullanarak gerçekleştirirken diğer yandan da emperyalizmle geliştirdikleri ilişki sonucu, emperyalizmin ülke içindeki acenteleri olarak komprador bir sınıf olarak gelişmeye başladılar.

Türkiye koşullarında burjuvazi ilk birikimini Ermeni, Rum ve Süryani soykırımı gibi yağma ve çökme üzerinden sağlarken, sermayesinin güçsüzlüğü nedeniyle devlet olanaklarını fazlasıyla kullanmıştır. "Devlet eliyle burjuvazi yaratmak" denilen ve "milli sermaye" gibi propagandalarla sürdürülen bu süreç, gerçekte burjuvazinin sermaye güçsüzlüğü nedeniyle devlet imkan ve olanaklarını kendi ilk birikimini gerçekleştirmek, sömürüsünü sürdürmek için kullanması olarak şekillendi. Burjuvazi, devlet olanaklarını kullanarak palazlandı. Kemalistler, 1923'ten sonra buna oldukça ağırlık verdiler. Devlet teşvikleri, ihaleler ticaret burjuvazisi için büyük bir olanak sağlıyordu. Osmanlı'dan devralınan sermaye birikimi güçsüz olduğu için burjuvazi daha çok ticaret yoluyla gelişip büyü-

2

-meye başladı. Emperyalizmle yapılan anlaşmalar Türk ticaret burjuvazisi, emperyalizmin ülke içindeki acentesi olarak kompradorlaştı. Komprador burjuvazi ve emperyalistlerin ülke içindeki temsilcileri, emperyalist ülke tekelleriyle kurdukları ortaklıklar ve emperyalist tekellerden aldıkları malları satarak son derece kârlı bir ticarete dönüştürdü ve sermaye edinmeye başladı. Komprador burjuvazinin devlet içindeki temsilcileri olarak bürokratlar tarafından "yabancı firmalara bağlı şirketler ya da doğrudan doğruya yüksek dereceli bürokratların bu tip şirketlere katılması sağlanarak desteklendi." (Kongar, age.)

TC devletinin kuruluşu ve Kemalî iktidarın ilk dönemlerinde komprador burjuvazi İngiliz ve Fransız emperyalizmiyle ilişkilerini sürdürürken, 1935'lerden itibaren Alman emperyalizminin işbirlikçiliğini yapmıştır. Komprador burjuvazi, önceleri emperyalist ülkelerden mal getirip satarak zengin olan ticaret burjuvazisi, bu sefer montaj sanayiiye geçerek daha büyük bir kazanç elde etmeye başladı. Daha önce bütün olarak getirilen mallar, montaj sanayiine geçilmesiyle parça parça alınarak kurulan orta düzeyde fabrika ve atölyelerde birleştirilerek satılmaya başlandı.

Tarım alanında makineleşmenin gelişmesi, üretim alanlarının genişlemesini de getirdi. Böylece ticarete ve bankacılığa doğru bir sermaye aktarımı da gerçekleşti. Komprador burjuvazinin gelişip güçlenmesinde tarım alanından yapılan sermaye aktarımları oldukça etkili olmuştur.

Mao Zedung Çin toplumunun tahlil eden makalesinde şöyle demektedir: "Çin'in feodal toplumu, meta ekonomisine doğru geliştiği ve böylece içinde kapitalizmin tohumlarını taşıdığı için, Çin, yabancı kapitalizmin zorlaması olmasa bile giderek kendi kendine kapitalist bir toplum haline gelecektir. Yabancı kapitalizmin nüfuz etmesi bu süreci hızlandırdı. Çin'in toplumsal ekonomisinin çözülmesinde yabancı kapi-

3

-talizm önemli bir rol oynadı; bir yandan Çin'in kendine yeterli doğal ekonomisini baltaladı ve hem şehirlerdeki hem de köy evlerindeki el sanatları sanayisini yıktı; öte yandan, il ve ilçelerdeki meta ekonomisinin gelişmesini hızlandırdı." (c. 2, s. 366)

Mao Zedung'un Çin toplumu için yaptığı tahlil, Osmanlı İmparatorluğu ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu sonrasındaki benzerlikleri açısından oldukça dikkat çekicidir. Bu şu demektir, bir toplumsal yapı, bağrında meta ekonomisi taşıyorsa, bu toplum, süreç içinde kendi kendine yeterli kapitalist bir ekonomi haline gelebilecektir. Ülkemizde feodalizmin tasfiye edilmesi bir burjuva devrimle mümkün olmamıştır.

Osmanlı İmparatorluğu, merkezi feodal bir sistemdi. Rüşeym halinde de olsa gelişen kapitalizm, yukarıdan emperyalizm tarafından önü kesildiği için kendi iç dinamikleriyle gelişme şansı bulamamıştır. Tersine feodal üretim ilişkileri korunmuş ve emperyalizmin sömürüsünün sürgit devamı için yeni koşullara göre yeniden üretilmiştir. Bu durum Kemalistlerin önderliğinde kurulan TC için de geçerli olmuş yarı-feodal üretim ilişkileri uzun bir süre hakimiyetini korumuştur.

Diğer bir konu da emperyalizmin feodalizmi çözüp çözmeyeceği meselesidir. Bu soruya da Mao Zedung şu şekilde cevap vermektedir: "Çin'in toplumsal ekonomisinin çözülmesinde yabancı kapitalizm önemli bir rol oynadı; bir yandan Çin'in kendine yeterli doğal ekonomisini baltaladı ve hem şehirlerdeki hem de köy evlerindeki el sanatları sanayisini yıktı; öte yandan, il ve ilçelerdeki meta ekonomisinin gelişmesini hızlandırdı.

Olayların bu şekilde gelişmesi, Çin'in feodal ekonomisinin temellerine yaptığı bu çözücü etkilerin dışında, Çin'de kapitalist üretimin gelişmesi için belirli nesnel koşulların ve olanakların doğmasına yol açtı. Çünkü doğal ekonominin yıkılması, kapitalizm için meta pazarı yarattı; aynı zamanda çok sayıda köylünün ve zana-

4

---

--atkârların iflası, kapitalizme emeğin bir meta olarak alınıp satılması olanağını sağladı. (...) Bununla beraber kapitalizmin ortaya çıkması ve gelişmesi, Çin’deki emperyalist müdahaleden bu yana meydana gelen değişikliğin sadece bir yönüdür. Bu değişikliğin, kapitalizmle birlikte gelişen ve onu engelleyen bir yönü daha vardır. Emperyalizmin, Çin kapitalizminin gelişmesini durdurmak için Çin’in feodal güçleri ile işbirliği etmesi. (age, s. 336)

Bu, Türkiye açısından da böyledir. Ülkemizde emperyalist sermayenin ülkenin en ücra köşesine kadar girdiği ve tüm üretim birimlerini etkisi altına aldığı 100 yıllık bir sürecin sonunda yarı-feodal sistemi sancılı da olsa bir çözülmeye doğru ittiği açıktır. Ancak bu, tüm feodal kalıntıların tasfiye olduğu anlamına gelmemektedir. Diğer yandan bu toplumsal yapı, feodal sistemin kendine yeterli doğal ekonomisinin temellerini yıkmıştır.

Emperyalist sermayenin ve ona tabi olan Türk devletinin uygulamaya koyduğu bu politikalar, daha önceki yıllarda kırsal alanda üretim ilişkisinin -yani feodal ekonominin- ağır ve sancılı bir şekilde de olsa giderek çözülmesi sürecini görülmemiş bir şekilde hızlandırmıştır.

Emperyalist sermaye, kendi iç çelişkileri ile kapitalist gelişim sürecinin ilk aşamasında olan Türkiye’de bu süreci iki zıt yönde etkilemiştir.

Birinci olarak, emperyalist sermaye doğal ekonomiyi sararak, yerel pazarları birleştirerek, proletaryayı yaratarak, meta dolaşımını ve giderek meta üretimini yaygınlaştırarak ve 1970’ler sonrasında olduğu gibi doğrudan sanayi yatırımlarına başvurarak yıkıcılık görevini üstlendi. Böylece kapitalist gelişim sürecini kendisine tabi ve bağımlı hale getirmiştir. Kapitalist gelişimin objektif şartlarını hızlandırmıştır.

Öte yandan emperyalist sermaye Türkiye’de hammaddeleri talan ederek, borçlandırarak, biriken ilk sermayeyi çekip...

 5

…götürerek, var olan üretim ilişkilerini kendi çıkarları doğrultusunda değiştirip yeniden üreterek ve ulusal bir sanayinin gelişmesini engelleyerek kapitalizmin gelişmesinin önüne dikilmiştir. Toplumsal emeği kendi denetiminde olan bu geri üretim ilişkileri içine hapsetmeye çalışmıştır.

Emperyalist sermayenin bu iki zıt yönlü etkisi, kendi iç çelişkisidir. Bu iç çelişki emperyalist sermayenin sömürüsü altında yarı-feodal yarı-sömürge Türkiye toplumunu da doğrudan etkilemiş, Türkiye’nin ekonomik ve sosyal yapısında niteliksel değişimlerin yaşanmasına (objektif olarak) neden olmuştur. Yarı-feodal üretim ilişkilerinin hakimiyeti çözülmüş komprador kapitalist üretim ilişkileri ekonomik ve sosyal yapıda hâkim hale gelmiştir.

Bu süreç emperyalist kapitalizmin sömürünün doğal, kaçınılmaz ve kendiliğinden bir sonucu olarak yaşanmıştır. İbrahim Kaypakkaya konu hakkında Lenin’in Emperyalizm kitabından yaptığı alıntılarla genel olarak bu meseleye dair şunları ifade etmektedir. “… Oysa kapitalizmin gelişmesi ve feodal ilişkilerin kısmen çözülmesi, emperyalist sömürünün işleyişinin doğal, kaçınılmaz ve kendiliğinden doğan sonucudur. Emperyalizmin, sömürü ve talan amacıyla ihraç ettiği sermaye, kendiliğinden feodal ilişkilerde kısmi bir çözülmeye de yol açmaktadır.

Lenin, bu gerçeği Emperyalizm kitabında şöyle dile getiriyor: ‘İhraç edilmiş sermaye, ihraç edildiği ülkelerde kapitalizmin gelişmesini etkiler, hızlandırır.’ Böylece, sermaye ihracı, ihracatçı ülkelerdeki gelişmeyi bir parça durdurma eğilimi taşısa da bunun, dünyadaki kapitalizmi derinlemesine ve genişlemesine geliştirmek pahasına olduğunu unutmamalı.” Lenin’in burada sözünü ettiği “kapitalizm”, komprador kapitalizm dediğimiz, emperyalizme bağlı kapitalizmdir. İşin öteki ve esas yüzü ise şudur: Emperyalist ülkeler, geri kalmış ülkelere sermaye ihraç ederken, buralarda demiryolları vs. inşa...

 6

---

...ederken, yüksek faiz bedellerini, düşük toprak fiyatlarını, düşük ücretleri, ucuz hammaddeleri düşünmektedirler ve onların asıl amacı, bütün toprakların ve hammaddelerin rakipsiz sahibi olmak, buraları sömürgeleştirmek, emekçi halkları köleleştirmektir. Emperyalizmin karakteri ve amacı budur… (age, 293-294 bold.)

Burada bir noktanın altını önemle çizmek gerekir. Türkiye’de yarı-feodalizmin çözülmesi tespitinin yapılması “emperyalizme ilericilik” atfetmek değildir. Tam tersine yaşanan emperyalist sermayenin “karakteri ve amacı” doğrultusunda sömürüsünü artırmasına ve genişletmesine yol açmıştır. Bu ise objektif olarak “kapitalizmin gelişmesi ve feodal ilişkilerin kısmen çözülmesi, emperyalist sömürünün işleyişinin doğal, kaçınılmaz ve kendiliğinden sonucu olarak ortaya çıkmıştır.

İbrahim Kaypakkaya’nın bu çözümlemesi beraberinde emperyalist sermayenin sömürüsünü artırmak için amaçladığı her adımın (sanayi sermayesi başta olmak üzere doğrudan sermaye yatırımlarının yoğunlaşması vb.) kapitalizmin gelişmesine neden olacağına işaret etmektedir. Bu gelişme, emperyalist sermayenin özellikle doğrudan sanayiye yönelik yatırımlarının büyüklüğüne ve yoğunluğuna paraleldir. Diğer bir ifadeyle, emperyalist sermaye sömürüsünü artırmak için daha fazla yatırım yaptıkça, doğal olarak da kapitalizmi geliştirmiştir. Gelişen bu kapitalizm emperyalizme tabi, komprador kapitalizm olmuştur.

Yarı-feodalizmin çözülmesi ve komprador kapitalizmin gelişimi Türk hakim sınıfların kendi aralarındaki ilişkileri de etkilemiştir. Yarı-feodal ilişkiler çözülmüş, feodal kalıntılar ise varlığını çeşitli şekillerde sürdürmektedir. Türk hakim sınıflarının devlet iktidarındaki politik konumlanışı da belirlemiştir. Komprador bürokrat burjuvazi ve büyük toprak ağaları iktidarında, toprak ağalarının etkisi zayıflamış, komprador bürokrat ve komprador burjuvazinin ağırlığı artmış ve esas...

 7

---

 

hale gelmiştir. Komprador bürokrat burjuvazi ve toprak ağaları iktidarında, emperyalist sermayenin yarı-sömürge Türkiye pazarına yönelmesi, sermayenin yoğunlaşmasına ve merkezileşmesine paralel tefeci tüccar sermayesinin sanayi sermayesiyle daha fazla bütünleşmesine neden olmuştur. Bu ise hakim sınıf iktidarı içinde komprador bürokrat burjuvaların etkinliğini artırmıştır. Ancak bu durum, Türk hakim sınıf klikleri içinde çelişkileri ortadan kaldırmamıştır.

Özellikle komprador bürokrat burjuvaların her birisinin doğrudan bağımlılık ilişkisi olduğu emperyalist sermaye tekellerinin çıkarları doğrultusunda hareket etmeleri, bu çelişkinin zeminini oluşturmuştur.
Öte yandan günümüz koşullarında ekonomik olarak komprador kapitalizm hakim olmasına rağmen hala feodal kalıntılar varlığını ve etkisini sürdürmektedir.

12- Türkiye Devriminin Niteliği
Bir devrimin başarısı için o ülkenin sosyal ve iktisadi yapısının doğru bir temelde ele alınması zorunludur. Bu konuda yapılacak yanlış veya yetersiz değerlendirmeler, devrimin niteliği, hedefleri, mücadele biçimleri ve görevleri gibi birçok konuda gerçeklerle uyumlu olmayan sonuçlara varmayı kaçınılmaz hale getirir.

Türkiye devriminin niteliğini belirlemek için SBKP ve ÇKP devrim süreçlerine bakmak önemlidir. Burada amacımız dogmatik-şabloncu yaklaşımlara düşmemek için var olan nesnel
koşulların doğru bir analizini yapmaktır. "25 Ekim'in (7 Kasım) dördüncü yıldönümü yaklaşıyor.

Bu büyük gün geride kaldıkça Rusya'da proleter devrimin önemi daha çok ortaya çıkıyor ve biz de bir bütün olarak çalışmalarımızın pratik anlamını daha iyi kavrıyoruz.

Bu önem ve tecrübeler kısaca ve doğal olarak çok eksik ve kaba bir biçimde şöyle özetlenebilir:

8

 Rusya'da devrimin ilk ve kaçınılmaz görevi ortaçağ kalıntılarını bertaraf etmek, bunları son kırıntısına kadar temizlemek, Rusya'yı bu barbarlıktan, bu utançtan, kültürün ve ilerlemenin önüne dikilen bu en büyük frenleyici engelden kurtarmak şeklindeki burjuva demokratik bir görevdi.

Ve bu temizliği 125 yıl önceki Büyük Fransız Devrimi'nin yaptığından çok daha büyük bir kararlılıkla, hızla, cesaretle, başarıyla ve halk yığınları üzerindeki etkisi açısından çok daha geniş ve köklü bir şekilde yaptığımız için haklı bir gurur duyabiliriz.

Gerek anarşistler, gerekse de küçük burjuva demokratlar (yani bu enternasyonal sosyal tipin Rus temsilcileri olan Menşevikler ve Sosyalist-Devrimciler) olsun, burjuva-demokratik devrimin sosyalist (proleter) devrimle olan ilişkisi üzerine inanılmayacak kadar çok saçma sapan şey söylediler ve söylemekteler. Geride bıraktığımız dört yıl, bu konuda Marksizm'i doğru kavradığımızı, geçmiş devrimlerin tecrübelerini bütünüyle doğru değerlendirdiğimizi göstermiştir. Biz, hiç kimsenin yapmadığı bir şeyi yaptık; burjuva-demokratik devrimi sonuna kadar götürdük.

Biz, bilinçli, kendimizden emin, şaşmadan ileriye doğru, sosyalist devrime doğru yürüyoruz. Biz, sosyalist devrimin burjuva-demokratik devrimden Çin Seddi ile ayrılmadığı bilinciyle, (sonuçta) ne kadar ilerleyebileceğimiz, bu muazzam görevlerin ne kadarını başarabileceğimiz ve başarılarımızın ne kadarını sürekli hale getirebileceğimiz konusunda yalnızca mücadelenin belirleyici olacağı bilinciyle hareket ediyoruz. Bunu zaman gösterecektir. Ama daha şimdiden -çöle dönüştürülmüş, harap edilmiş, geri bir ülkede toplumun sosyalist dönüşümü alanında ne denli müthiş başarıların elde edildiğini görüyoruz.

Devrimimizin burjuva-demokratik içeriği hakkındaki düşüncelerimizi sonuna kadar götürelim. Marksistler için bu--

9

---

--nun ne anlama geldiği net olmalıdır. Açıklamak için örnekler verelim.

Devrimin burjuva-demokratik içeriği, ülkenin toplumsal ilişkilerini (yapısını, kurumlarını) ortaçağdan, serflikten, feodalizmden temizlemek demektir.

1917’de Rusya’da serfliğin başlıca belirtileri, kalıntıları, yaşayan unsurları nelerdi? Monarşi, ortaçağ kalıntıları, büyük toprak sahipliği ve toprağın tasarruf hakkı, kadının durumu, din ve ulusların ezilmesi.

“Dini ya da kadının hak yoksunluğunu, Rus olmayan ulusların eşitsizliğini ve ezilişini ele alalım. Bunlar bütünüyle burjuva demokratik devrimin sorunlarıdır. Aşağılık küçük burjuvazi ve demokratları sekiz ay boyunca bu konuda lafladılar. Oysa bugün dünyanın en ileri ülkeleri arasında dahi bu sorunları burjuva demokratik doğrultuda tamamen çözmüş olan tek bir ülke dahi yoktur. Bizde bunlar Ekim Devrimi yaşaması ile tamamen çözüme bağlanmıştır.

Biz dine karşı gerçekten savaştık ve hala da savaşıyoruz. Rus olmayan bütün uluslara kendi öz cumhuriyetlerini ya da otonom bölgelerini tanıdık. Bizde, Rusya’da artık kadın haklarının ya da kadın-erkek eşitliğinin tam olmayışı gibi bir alçaklık, adilik, rezillik; dün yanın istisnasız bütün ülkelerinde çıkarcı burjuvazi ve odun kafalı, korkak, küçük burjuvazi tarafından sürekli tazelenen bu serfliğin ve ortaçağın rezil kalıntısı kalmamıştır.

Bütün bunlar burjuva-demokratik devrimin içeriğine girer. Bundan yüz elli, iki yüz elli yıl önce, bu devrimin (eğer bir genel devrim tipinin kendine özgü ulusal şeklinden söz edilecekse) ilerici önderleri halklara insanlığı ortaçağın ayrıcalıklarından, kadın-erkek eşitsizliğinden, şu ya da bu dine devletin tanıdığı imtiyazlardan (ya da da tamamen “din fikri”nden ve “dindarlıklardan”), ulusal eşitsizliklerden kurtaracakları sözünü verdiler. Ama onlar sadece söz verdiler, sözlerinde durmadılar. Sözlerinde duramazlardı, çünkü “kutsal özel mülkiyet”

10

için duydukları “saygı” buna engel oluyordu. Bizim proleter devrimimizde kahrolası ortaçağa ve “kutsal özel mülkiyet”e karşı duyulan bir “saygı” sözkonusu değildir.

Fakat burjuva-demokratik devrimin kazanımlarını Rusya halklarına geri dönülemez bir tarzda mal etmek için daha da ileriye gitmeliydik ve gittik de. Bu yolda ilerlerken burjuva demokratik devrimin sorunlarını kendi temel ve gerçek proleter-devrimci sorunlarımızın, sosyalist eylemlerimizin bir “yan ürünü” olarak çözdük. Her zaman söylediğimiz ve eylemlerimizle kanıtladığımız gibi burjuva-demokratik reformlar, devrimci sınıf mücadelesinin yani sosyalist devrimin yan ürünüdür.

Bu arada, Kautsky, Hilferding, Martov, Çernov, Hillquit, Longuet, Mac Donald, Turati ve “iki buçukuncu” Marksizm’in diğer kahramanlarının burjuva demokratik devrim ile proleter-sosyalist devrim arasında böyle bir karşılıklı ilişki olduğunu bir türlü anlamak istemediklerini de belirtelim.

 Birincisi ikincisinin içine girer. İkincisi geçerken birincisinin sorunlarını da çözer. İkincisi birincisinin eserini kökleştirir. Mücadele ve sadece mücadele ikincinin birinciyi ne derece aşıp aşmayacağını belirler.

İşte Sovyet düzeni böyle bir devrimin bir diğerinin içinde yeşerişinin en açık kanıtlarından, görüntülerinden biridir. Sovyet düzeni işçi ve köylüler için demokramizin en üst ölçeğidir.

 Ve aynı zamanda da burjuva demokramizinden bir kopuş, dünya tarihinde yeni bir tip demokrasinin, yani proleter demokratizmin diğer bir deyimle proletarya diktatörlüğünün de doğuşudur.

” (Lenin, “Ekim Devrimi Üzerine”, 14 Ekim 1921, Werke Bd. 33, s. 31-39, Ekimler Dergisi, s. 2, Şubat 94)

Açıkça görüldüğü gibi

“Rusya’da devrimin ilk ve kaçınılmaz görevi, ortaçağ kalıntılarını bertaraf etmek, bunları son kırıntısına kadar temizlemek, Rusya’yı bu barbarlıktan, bu utançtan, kültürün ve ilerlememizin önüne dikilen bu en büyük frenleyici engelden kurtarmak şeklindeki burjuva”

11

 “demokratik bir görevdi.” Yine devrimin burjuva demokratik içeriği de şöyle tarif edilmektedir: “Devrimimizin burjuva demokratik içeriği ülkenin toplumsal ilişkilerini (yapısını, kurumlarını) ortaçağdan, serflikten, feodalizmden temizlemek demektir. 1917’de Rusya’da serfliğin başlıca belirtileri, kalıntıları, yaşayan unsurları nelerdi? Monarşi, ortaçağ kalıntıları, büyük toprak sahipliği ve toprağın tasarruf hakkı, kadının durumu, din ve ulusların ezilmesi.” Son paragrafta da “Dini, ya da kadının hak yoksunluğunu, Rus olmayan ulusların eşitsizliğini ve ezilişini ele alalım. Bunlar bütünüyle burjuva demokratik devrimin sorunlarıdır” deniliyor.

Çin Devrim deneyimi ise Çin’deki köylülük nüfus, ulusal sorun ve azınlık milliyetler sorunu başta olmak üzere birçok konuda ülke gerçeğimizle benzerlikler taşımaktadır. Çin açısından bakıldığında savaş ağaları arasında çatışmaların yaşandığı ve köylülüğün nüfusun yüzde seksenini teşkil ettiği bir ülkede Demokratik Halk Devrimi’nin özünün toprak devrimi olduğu oldukça anlaşılırdır. Partimizin kuruluş aşamasında ülkemizdeki tablo, aşağıda aktardığımız gibi Çin Devrimi’yle önemli benzerlikler taşımaktaydı.

“Çin, yarı-sömürge ve yarı-feodal bir ülkedir. Siyasi, ekonomik ve kültürel bakımlardan eşit olmayan şekilde gelişmiş bir ülkedir. Muazzam genişlikteki topraklarında yarı-feodal ekonominin ağır bastığı bir ülkedir. Bundan şu sonuç çıkar: Çin Devrimi, karakter bakımından bugünkü dönemde, burjuva demokratik bir nitelik taşımaktadır. Başlıca hedeflerini emperyalizm ve feodalizm, temel itici güçlerini ise proletarya, köylülük ve şehir küçük burjuvazisi teşkil eder.” (Yeni Demokratik Devrim, Mao Zedung, Eylem Yayınları, s. 21)

Aynı eserde Çin Devrimi’nin görevleri çerçevesinde şu gerçeklere dikkat çekilmektedir: “...çünkü, feodal toprak ağası sınıfı, Çin’de emperyalist egemenliğin ana sosyal te-

12

“...melidir. Ve köylülük, Çin devriminin ana gücüdür. Bu nedenle iki temel görev, Millî Devrim ve Demokratik Devrim, aynı zamanda hem ayrı hem birleşiktir.” (age., s. 45-46)

Devamla “Çin Devrimi, dünya devriminin bir parçasıdır” enternasyonalist bakış açısından hareketle şu vurgular yapılmaktadır: “Açıkça, bugünkü Çin toplumunun sömürge, yarı-sömürge ve yarı-feodal özelliğinden dolayı, Çin Devrimi’nin iki aşamaya bölünmesi gerekmektedir. İlk adım sömürge, yarı-sömürge ve yarı-feodal yapıya sahip toplumu, bağımsız ve demokratik bir topluma dönüştürmektir. İkincisi ise devrimi ilerletmek ve sosyalist bir toplum kurmaktır. Şu anda Çin Devrimi ilk adımı atmaktadır.” (age., s. 62)

Demokratik Devrim ile Sosyalist Devrim süreçleri ve ilişkileri de şöyle formüle edilmektedir: “...Demokratik Devrim, Sosyalist Devrim için zorunlu hazırlık ve sosyalist devrim, demokratik devrimin kaçınılmaz bir sonucudur. Bütün komünistlerin uğrunda var güçleriyle çalıştıkları nihai hedef sosyalist ve komünist bir toplum getirmektir...” (age., s. 58)

Sonuç olarak gerek Rus devrimi ve gerek Çin devrimi süreci günümüz Türkiye devrimi açısından değerlendirildiğinde benzerlikler ve farklılıklar taşımaktadır. Günümüzde Türkiye toplumu ne dönemin Rusya’sı ne de Çin’idir. Yarı-sömürge ve iktisadi yapıda kapitalizmin hâkim olduğu Türkiye devriminin niteliği; Demokratik Halk Devrimi olmakla birlikte özü toprak devrimi değildir. Proletarya önderliğinde gerçekleşecek olan Demokratik Halk Devrimi, ülkemizin demokratikleşmesini — siyasal özgürlüğünü — hedefleyecektir. Bu anlamıyla anti-emperyalisttir. Başta ulusal sorun olmak üzere kadın sorununun, baskı altında olan dinler ve inançlar sorununun, azınlık milliyetler sorununun vb. demokratik hak ve özgürlüklerle ilgili tüm sorunları çözmeyi hedeflemektedir. Ve giderek sosyalizmin inşa sürecinde derinleşerek ilerleyecektir.

13

 

Çağımız, Emperyalizm ve Proleter Devrimler Çağıdır

Çağımız, emperyalizm ve proleter devrimler çağıdır. Bu çağda, burjuvazi ilerici rolünü yitirmiştir. Dolayısıyla yukarıdaki deneyimlerde de görüldüğü gibi tüm demokratik görevler ancak proletarya önderliğinde yürütülecek Demokratik Halk Devrimi’yle gerçekleştirilebilir.

Bu durumda şu sorulara yanıt aramamız gerekir: Bugün Türkiye ve Türkiye Kürdistanı coğrafyasında yukarıdaki deneyimlerde ifade edilen ve geniş yığınların istemleri haline gelen demokratik talepler var mıdır? Bu soruya “evet” yanıtını vermeliyiz. Başta emperyalizmden kurtuluş ve Kürt ulusal sorunu olmak üzere, kadın sorunu, din ve vicdan özgürlüğü sorunu vb. Demokratik Halk Devrimi’yle çözüme kavuşacak birçok görev karşımızda durmaktadır. Bu bir.

İkincisi, Türkiye’de iktisadi yapıda tam da Rusya’da olduğu gibi hâkim olan üretim ilişkisi, kapitalist üretim ilişkileridir. Ancak ekonomik, kültürel, din-inançsal bakımdan bir önceki toplumun feodal kalıntıları da önemli oranda varlığını korumaya devam etmektedir.

Ezilen ulus ve azınlık milliyetlerin, kadın hareketinin demokratik hak ve özgürlükler mücadelesi sürmekte; din ve vicdan özgürlüğü talepleri gündemdeki yerini korumaktadır. Kısacası ülkenin emperyalizmden kurtuluşu ve toplumun demokratikleştirilmesi işçilerin, köylülerin, emekçilerin, bütün ezilen halkın öncelikli sorunudur.

Yarı-Sömürge Kapitalist Ülkelerde, Demokratik Halk Devrimi Mümkün Müdür?

Türkiye’nin iktisadi olarak kapitalist bir ülke olması, Demokratik Halk Devrimi’ni geçersiz kılmaz. Çünkü:

1- Türkiye, yarı-sömürge bir ülkedir. Dolayısıyla anti-emperyalist mücadele, devrimin ana görevlerinden biridir.

14

2- Türkiye’de burjuva anlamda bir demokratik devrim gerçekleşmemiştir. Kapitalist üretim ilişkilerinin hâkimiyeti, Demokratik Halk Devrimi’nin görevlerini daraltmıştır ama bu devrimin gerekliliğini ortadan kaldırmamıştır.

Şu görevler karşımızda durmaktadır:

a- Emperyalizmden kurtuluş.

b- Kürt ulusal sorununun çözümü ve tüm azınlık milliyetlerin haklarının güvence altına alınması.

c- Ataerkilğin varlığından dolayı yaşamın her alanında başgösteren kadın-erkek eşitsizliğinin giderilmesi ve öz itibariyle cinsiyetçi bakış açısına son verilmesi.

d- Ülkenin demokratik bir niteliğe kavuşturularak sosyalizmin inşası için gereken ön koşulların yaratılması.

e- Din ve vicdan özgürlüğünün sağlanması.

f- Tüm demokratik hakların güvence altına alınması.

g- Fikir ve örgütlenme özgürlüğü sağlanarak toplumun demokratikleştirilmesi.

Bu talepler dikkate alınmadan “her şey sosyalist devrimle çözülür” gibi yaklaşımlar, subjektif istemlerimizi geniş yığınlara dayatmaktan başka bir anlam ifade etmez. Elbette burada sözünü ettiğimiz, geniş yığınların demokratik ve meşru talepleridir. Komünistler, geniş yığınların demokratik istemlerini gözardı edemezler. Bilakis, yığınlar ancak bu somut talepler üzerinde birleşik bir kuvvet haline getirilebilir. Burada önemli olan tüm bu demokratik taleplerin proleter bir bakış açısıyla ele alınması ve siyasal iktidar perspektifinden çıkılmamasıdır.

Devrimci savaşımız, tüm demokratik talepleri program ve taktiklerinde barındırmak zorundadır. Devrim mücadelemizin asgari programı olan Demokratik Halk Devrimi mücadelesi ise bu anlamda somut talepleri içermesi bakımından daha özel bir yere sahiptir. Demokratik Devrimin toprak re-

15

 formu yanında, emperyalizme karşı bağımsızlık, ezilen ulusların kendi kaderini tayin hakkı ve ulusların tam hak eşitliği konusunda, yine kadınların hak eşitliği konusunda büyük görevlerle yükümlü olması onun doğası gereğidir. Tüm bu sorunların demokratik devrim mücadelesinde her dönem kaplayacakları yer ve önem, rastgele değil tam da ülkenin hakim çelişki ve gündemleriyle belirlenecektir.

Gelinen aşamada Türkiye ve Türkiye Kürdistanı’nda köylülük, toplam nüfusun çok az bir kısmını oluşturmaktadır. Nüfusun ezici bir çoğunluğu şehirlerde (ve özellikle büyük şehirlerde) yaşamaktadır. 2022 yılı verilerine göre şehirlerde yaşayan toplam nüfus 79 milyon 613 bin 279 (%93,35), belde ve köylerde yaşayan toplam nüfus ise 5 milyon 666 bin 274’tür (%6,65). Dolayısıyla nüfus olarak sürekli zayıflayan bir güçten söz etmekteyiz. Bu gücün zayıflaması, onun sınıf savaşımı içindeki yerinin yeniden sorgulanmasını gerekli kılmaktadır. Buradan artık toprak ve tarım eksenli sorunların olmadığı sonucu çıkarılmamalıdır. Zira yaşanan tüm değişimlerle birlikte bu sorunlar da Demokratik Halk Devrimi kapsamında çözülmesi gereken görevlerdir.

Çelişmeler ve Baş Çelişki Sorunu

Genel olarak çelişmeler ve baş çelişki sorununun doğru tespiti, materyalist diyalektik bir yaklaşımla mümkün olabilir. Doğada, toplumlarda yaşanan tüm gelişmelerin, değişimin temelinde iç çelişmelerin varlığı yatmaktadır. Bu demektir ki; çelişkiler iradi müdahalelerle yaratılamaz. Çünkü onlar, objektif olgulardır. Yani bize rağmen vardır. Bizim görevimiz, bilimsel bir yöntemle onları keşfetmek ve süreçte var olan tüm çelişmelerin çözümünü de etkileyecek olan “ana çelişki”yi belirlemektir.

Bu konuda uluslararası komünist hareketin tarihi tecrübeleri bakımından en net belirlemeyi Mao Zedung önderliğin-deki

16

Çin Komünist Partisi yapmıştır. Çin’in iktisadi ve siyasi yapısını yarı-sömürge yarı-feodal olarak değerlendiren ÇKP, Demokratik Halk Devrimi sürecinde feodalizm ile geniş halk yığınları arasındaki çelişkiyi “baş çelişki” olarak belirlemiştir. Bu MLM yaklaşımı dün olduğu gibi bugün de her MLM parti kendi ülkesinin somut koşullarına uygulamalıdır. Bu anlayışın şekillenmesine yol açan nesnel zemini doğru bir tarzda kavrayabilmek için Başkan Mao’nun bu konuya dair analizini incelemekte fayda vardır. Burada asıl önemli olan, izlenmesi gereken bilimsel yöntemdir.

Mao bu konuda şu bilimsel yöntemi ifade eder:

“Karmaşık bir şeyin gelişme sürecinde birçok çelişme vardır. Bunlardan birinin varlığı ve gelişmesi öteki çelişmelerin varlığını ve gelişmesini belirler ya da etkiler. İşte bu, zorunlu olarak baş çelişkidir.

Örneğin, kapitalist toplumda birbiriyle çelişen iki güç, yani proletarya ve burjuvazi baş çelişmeyi oluşturur. Feodal sınıfın kalıntıları ile burjuvazi arasındaki çelişme, köy küçük burjuvazisi ile burjuvazi arasındaki çelişme, proletarya ile köy küçük burjuvazisi arasındaki çelişme, tekelci olmayan kapitalistler ile tekelci kapitalistler arasındaki çelişme, burjuva demokrasisi ile burjuva faşizmi arasındaki çelişme, kapitalist ülkelerin kendi aralarındaki çelişmeler ve emperyalizm ile sömürgeler arasındaki çelişme gibi öteki çelişmeler hep bu baş çelişme tarafından belirlenir ya da etkilenir.”

 (Mao Seçme Eserler, cilt 1, s. 437)

                                          Devamla Mao şunları söylemektedir :

“Ama ne olursa olsun, bir sürecin gelişmesindeki her aşamada önder rolü oynayan sadece tek bir baş çelişmenin bulunduğu kesindir.

Bu nedenle, eğer bir süreçte birkaç çelişme varsa, bunlardan bir tanesi önder ve belirleyici rolü oynayan baş çelişme olacak, öbürleriyse ikincil ve bağımlı bir durumda…

17

 

bulunacaktır. Dolayısıyla, içinde iki ya da daha fazla çelişme bulunan karmaşık bir süreci incelerken bütün çabamızı, o sürecin baş çelişmesini bulmaya yöneltmemiz gerekir. Bu baş çelişme bir kere kavrandığında bütün sorunlar kolayca çözülebilir.” (age., s. 439)

Özetlersek;

a) Devrimimizin izleyeceği yol Demokratik Halk Devrimi’dir. Ülkemizde iktisadi olarak komprador kapitalizm hâkim olmasına rağmen hâlâ feodal kalıntılar varlığını sürdürmektedir. Bu feodal kalıntılarla birlikte başta yarı-sömürge yapı ya da emperyalizme bağımlılık sorunu, Kürt ulusal sorunu, kadın sorunu olmak üzere Demokratik Halk Devrimi’yle çözülmesi gereken bir dizi demokratik görev vardır. Proletarya önderliğinde emekçilerin, ezilen ulus ve azınlık milliyetlerin, kadınların, LGBTİ+’ların birliği ancak bu demokratik talepleri içeren bir devrim perspektifiyle sağlanabilir.

b) Bugün var olan başlıca çelişmeler arasında birden fazla çelişmenin daha görünür hale geldiği bir gerçektir.

Bugün temel çelişki, emperyalizm, komprador kapitalizm, feodal kalıntılar ile geniş halk yığınları arasındaki çelişkidir.

 Demokratik Halk Devrimi sürecinde ise baş çelişki, komprador kapitalizm, feodal kalıntılar ile geniş halk yığınları arasındaki çelişkidir.

13- Türkiye Devriminin Yolu

Ülkemizde, yüz yılı aşkın bir süredir yarı-sömürgelik koşulları devam etmektedir. Bu sürede feodalizm, devrimci bir temelde tasfiye edilmese de, Türkiye gelinen aşamada ücretli emeğin artı-değer sömürüsü temelinde gasp edildiği kapitalist bir ülkedir. Feodal üretim ilişkileri önemli ölçüde çözülse de, tamamen tasfiye edilmemiştir. Feodal kalıntıların kökten tasfiyesi Demokratik Halk Devrimi ile gerçekleşecektir.

Dolayısıyla ülkede kapitalizm egemen olsa da, burjuva

18

demokratik devrimin, görevleri tamamen ortadan kalkmış değildir. Yani emperyalizmden kurtuluş, feodal kalıntıların tamamen tasfiyesi, faşizmden kurtuluş, ülkenin demokratikleştirilmesi, Kürt ulusu ve ulusal azınlıklar ve kadın sorununun çözülmesi vb. gündemdedir.

Bu nedenlerle ülkemizdeki devrimin ikili bir görevi vardır. Bunlar, iç içe geçmiştir.

Demokratik Devrim ve bir sonraki aşama olarak Sosyalist Devrim. Demokratik Halk Devrimi, işçi sınıfının önderliğinde, yoksul köylülük ve emekçi sınıflara dayanan Demokratik Halk İktidarını-Diktatörlüğünü kuracaktır. Ve ardından işçi sınıfının, emekçi kır ve şehir kitlelerine dayanan proletarya diktatörlüğüne geçilmesi yolunu izleyecektir.

Devrimin önüne engel olan emperyalizmle olan tüm bağlar ve ayrıcalıklar, uşakları ve onların sosyal dayanakları olan geri ve gerici üretim biçimi ve ilişkileri temizlenmeden, dayandıkları sınıflar ve onların siyasal rejiminden (faşist diktatörlüğünden) kurtulmadan, ne ülkenin demokratikleşmesi ve ulusal sorunun çözülmesi ne toplumun demokratikleştirilmesi ne de üretici güçler ve üretim ilişkilerinin özgürce gelişmesi sağlanabilir. Bunlar yapılmadan da sosyalizme geçilemez. Sosyalizmin maddi temelleri geliştirilmeden sosyalizmin inşasında başarılı olunamaz.

Önümüzdeki devrimin niteliğinden hareketle, doğal olarak devrimin yolu da kendine özgü gelişecektir. Devrim kuşkusuz ancak şiddetle, silah zoruyla gerçekleştirilebilir. Devrimci sınıf hareketlerinin tarihine bakıldığında bunun iki yolu olduğu açıktır. Biri, kapitalizmin pek fazla gelişmediği sömürge ve yarı-sömürge ülkelerde kırsal alanları temel alan, uzun süreli bir silahlı mücadele, halk savaşı yoluyla iktidarın ele geçirilmesi; diğeri, kapitalizmin egemen sayıldığı (orta, ileri veya emperyalist) ülkelerde şehirleri, sanayi merkezlerini temel alarak işçi sınıfının içinde çalışmayı esas alarak, sınıfın ve…

19

emekçi kitlelerin desteğini alarak silahlı ayaklanmayla siyasi iktidarı ele geçirme yoludur. Sonuçta her iki yol da devrimci şiddet ve silahların gücünü gerektirmektedir.

Sınıf düşmanları, iktidarlarını silah gücüyle sürdürüyor ve ayakta tutuyor. Bu durumda proletarya ve emekçiler de ancak silahlı güçle iktidarı ele geçirebilirler. Kuşkusuz farklı ülkelerde, farklı tarihsel süreçler ve bunların yarattığı özgünlükler olabilir ve biçim bakımından bu özgünlükler olacaktır. Genel kurallar elbette birer şablona dönüştürülemez. Özgünlüklerin olduğu yerler veya tarihî koşullarda ona özgün biçim ve taktikler de olacaktır. Ve komünistler buna göre hareket etmek durumundadır.

Günümüz yarı-sömürge, komprador kapitalist ülkeleri gerilla savaşına gözlerini kapamamalı ve onu silahlı ayaklanma çizgileriyle uyumlu hâle getirerek yararlanmalıdır. Bugünün silahlı ayaklanmalarının Rusya’da gerçekleştiği kadar nispeten kısa süreli bir çarpışmadan sonra zafere imza atacağı da düşünülmemelidir.

 Sınıf mücadelesi, bu ülkelerdeki ayaklanmaya dayalı devrimin yenilgisi durumunda, kırlara çekilerek ve kırlardaki gerilla savaşından devrim için yararlanma ya da devrimi kırlarda soluklandırarak yeniden kente dönme gibi bir çizgiyi de dayatabilir.

 Ve hatta öyle durumlar olabilir ki, sınıf mücadelesini kıra taşımak bile olanaklı ya da zorunlu hâle gelebilir. Rusya’da eğer yaşamın devrimci pratik eylemi, bunu Rus komünistlerine dayatmadıysa, bu, Rusya’nın o tarihsel evredeki koşullarının devrimin lehinde olmasındandı. Aynı şey, İç Savaş açısından da böyleydi. Rus devrimcileri, devrimin şehirdeki güçlü olan ayağından aldıkları güçle harekete geçip kırdaki nispeten zayıf olan devrim ayağına yaslanmayı stratejilerinin temeli hâline getirmediler. Yani gerillaya stratejik bir rol biçmek yerine, onu destekleyici taktik rolde ele aldılar.

Günümüz dünyasında yarı-feodal, yarı-sömürge ve yarı-sömürge kapitalist ülkelerde durum Ekim ve Çin Devrimi…

20

koşullarından farklıdır. Bu nedenle tek bir mücadele biçiminden değil, içiçe geçen mücadele biçimlerinden bahsetmek gerekir. Kuşkusuz yarı-feodal yarı-sömürge ülkelerde devrimin yolu kırları esas alan Halk Savaşı stratejisidir. Kapitalist ülkelerde devrimin yolu şehirleri merkez alan Silahlı Halk Ayaklanması'dır. İki strateji birbirini dıştalamaz. Kırlara dayanan mücadele şehirleri önemsemelidir. Şehirlere dayalı mücadele kırları dikkate almalıdır. Günümüz dünyasında mücadele ve çelişkiler o denli karmaşık ve iç içe geçmiş durumdadır ki, devrim süreci içinde hem ayaklanma ve hem de kırlara dayalı gerilla stratejisinin uygulanabilirliği söz konusu olabilir.

O halde, devrimin şiddet yoluyla, silahların gücüyle gerçekleştirileceğini asla akıldan çıkarmamak gerekir. "Çok uluslu ülkemizde, kapitalist üretim ilişkileri ağırlık taşımaktadır, kapitalizm egemen durumdadır, doğal olarak şehirlerdeki faaliyetler ağırlık taşıyor" düşüncesinden hareketle silahlı mücadele reddedilemez. Şehirlerde, şehir askeri komitelerimiz/şehir gerillalarımız olacaktır. Yukarıda belirttiğimiz gibi eylemler yapılacağı gibi bir ayaklanma döneminde bu güçlerimiz düşmana karşı devrimi askeri yönde yönetecek güçte olmak zorundadır.

Ülkemizde, başta büyük şehirler olmak üzere şehirlerde büyük sanayi bölgelerinde çalışmayı esas almamız gerekiyor. Buralarda işçi sınıfı ve sendikalar başta olmak üzere emekçi kitleler içindeki çalışmamız esas olacaktır. Şehir çalışması denilince sadece en büyük birkaç şehirde çalışma olarak anlaşılmamalıdır. Elbette bu, gücümüzü dağıtmak da değildir. En büyük sanayi şehirleri öncelikli olmak durumundadır ancak gelişme oranında diğer şehirlere açılmak gerekmektedir. Özellikle Kürdistan'ın şehirlerine, maden, hammadde, enerji ve liman şehirleri gibi stratejik alanlara önem verilecektir. Bunun yanında güncel gelişmeler ve ortaya çıkan fırsatlar bağ-

21

-lamında herhangi bir küçük şehirde, gerek fabrika, maden ocaklarının olduğu bir alan gerekse enerji veya büyük liman şehirlerinde çelişkilerin keskin olduğu şehirlerde çalışmaları-mıza ağırlık verilecektir.
Örgütlenmenin bir diğer sacayağını da öğrenci gençlik ve tarım işçilerinin içinde çalışma oluşturmaktadır. Ülkemizde genç nüfus yoğundur. Öğrenci gençlik, devrimin dinamik-lerinden biridir. Gençlik örgütümüz, devrimimizin öğrenci gençlik içindeki örgütleyici gücü olarak politikasını ve hedef-lerini buna göre geliştirecektir.

Tarım sorunu, ülkemizin temel sorunlarından biridir. Kü-çük tarım üreticilerinin özgün sorunlarını çözmek, koope-ratifçiliğin geliştirilmesi ve üreticilerin emeğinin tefecilere kaptırılmaması bakımından önemli bir yerde durmaktadır. Partimiz başta yoksul köylülük içinde olmak üzere büyük ta-rım kapitalistlerinin yok pahasına çalıştırdığı tarım işçilerinin kurulacak sendikalarda örgütlenmesi için özgün politikalar geliştirmeyi önemsemektedir.

Burjuvazi, 20. yüzyılın başındaki burjuvazi değildir; devrimlerle sarsılarak bilendi, yenildi ve yeniden ayağa doğrul-du; hatalarının sonuçlarından öğrendi ve tecrübe biriktirdi. Bu, onu devrimler karşısında daha da sert, amansız ve birleş-miş güçleriyle çarpışmaya itmektedir. Ve özellikle bu koşul-larda gerilla savaşı, ayaklanmanın bir taktiği olmayı gerek-tirmektedir.

Bu hem kent ve hem de kır gerilla savaşı için de böyledir. Bu ülkelerde kentle kırın eşgüdümüne giden savaş yolu, geleceğin özgün taktiği olmayı gerektirmektedir. Ama her halükarda geleceğin devrimi, buralarda basamaklarını tıpkı ve bütünüyle Rus devrim deneyindeki gibi tırmanmayacak, mutlaka gelişmede ve sınıf mücadelesinde özgün ve yeni olanı kendi teorisine katacaktır.

 Nasıl ki, uzun süreli ve dağınık halk gerilla savaşı, temel çizgileriyle aynı olmasına karşın, teoriye, gelişmenin vardığı boyutu hesaba katarak yeni taktikleri katmayı gerektiriyorsa, devrime uzanmak isteyen her yarı-sömürge kapitalist ülke devrimi, bu lehte etmenleri devrim teorisine katarak başarılı olacaktır.

BİTTİ