Feqiyê Teyrân: M_Oruçoğlu

 “Ruha aşık ve azık durumundayım ben,” diyen Feqi’nin yaşam tarzı, insana ve dünyaya bakışı, Botan ve Batı Ermenistan’da gezginçi bir halde yaşayan doğacı, eşitlikçi, otorite karşıtı dailiğe, Pavlikanlığa, Bogomilliğe oldukça yakındır. Aşkın belasını ve derdini, zat ve sıfatların da insanı ezen zilletini derinden hisseden Feqi, yerel zalimlerin baskı ve sömürüsüne karşı halkın yanındadır. Hiciv tarzına da baş vurur şiirlerinde yer yer.

 Göçmen adlı şiirinde şöyle der:

 Dengbêjim buraya geldim.

 Beylerin sesi var oluncaya dek

 Yazacağım kağıtlara

 Ne kiliseye gideceğim ne de camiye.

 Çölde çırılçıplak kalsam.

 İnleyip bağıracağım

 Ne kadar yoksul ve tutsak kalsam 

 Yüreğim onlar için titreyecek.

 Kader elbet bir gün güler

 ttps://gazetepatika19.com/author/muzaffer

Fikret Karavaz Yazdı: Kürt Ulusal Hareketi, Orta Doğu ve Anadolu Devrimine Dair

Fikret Karavaz Yazdı: Kürt Ulusal Hareketi, Orta Doğu ve Anadolu Devrimine Dair Her şey başka olsa da fark etmez; deniz aynı deniz, tekne aynı tekne… Varacağımız limanın hangi liman olduğu önemli değil… Bizi karşılayacak olan güneş aynı güneştir…

 Orta Doğu coğrafyasında proletaryanın zayıf konumu nedeniyle kimlik ve aidiyet çelişkilerinin sınıf çelişkilerinden baskın bir nitelik göstermesi coğrafyada emperyalist siyasetlere uygun bir zemin oluşturmaktadır. Çünkü emperyalizm, kimlik ve aidiyet çelişkileri üstünden siyaset üretmektedir. Kürt ulusal hareketinin emperyal siyasetten bağımsız stratejik bir hat oluşturabilmesi ise, Anadolu metropollerindeki proleter dinamiklere daha fazla tutunmasını gerektirmektedir.

 

Anadolu’nun metropollerindeki proletaryanın önemli bir kesiminin kaynağı Kürt köylülüğüdür. Zira, Kürt köylülüğü kendi coğrafyası dışında Anadolu’nun metropollerinde proleterleşmektedir. Kürt sorunu, köylü ve tarım sorunu ile iç-içe bir nitelik göstermektedir. Kırdan kente nüfus hareketi kesintisiz bir süreç izlemektedir. Bu durumun başlıca nedeni tarımın yarı feodal yapısıdır. Kürdistan ve Anadolu tarımı emek faaliyetinin kendisinin metalaşmadığı küçük ölçekli aile tarımı üzerine kurulu olduğu ve sermaye birikimi üretim süreci dışında değişim sürecinde gerçekleştiği için kapitalistleşememekte, tarım proletaryası oluşamamakta, oluşan artı nüfus metropollere göç ederek buralarda proleterleşmektedir.

 

Kürt ulusal hareketi esas olarak mücadele eden kitlesi ile bir köylü hareketi niteliğindedir. Kürt ulusal hareketinin Suriye, Irak ve İran coğrafyaları için Anadolu coğrafyasında olduğu gibi proleter kitlelerden oluşan güçlü bir arka cephesi yoktur. Bir köylü hareketi gerek ideolojik ve gerekse siyasal pratik olarak nispeten gelişkin bir proleter arka cepheden yoksun olduğu koşullarda tutarlı bir anti faşist, anti emperyalist hat oluşturabilmesi ve emperyal siyasetten bağımsızlaşabilmesi çok zordur. Dolayısıyla Kürt ulusal hareketinin emperyal konjonktürün dışına çıkabilmesi ve bağımsız bir siyasal konjonktür yaratabilmesi Anadolu coğrafyasındaki proleter dinamiklerle ideolojik ve pratik daha sıkı ilişkiler geliştirmesine ve Anadolu demokratik devriminin gelişme koşullarına kaçınılmaz olarak bağlı durumdadır.

 

Kürdistan coğrafyasının özgürleşmesi sorunu Anadolu coğrafyasının özgürleşmesi sorununa sıkı sıkıya bağlıdır. Kürt sorunun Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasının tarım ve köylü sorunuyla iç-içe niteliğini görmezden gelen ve toprak devrimini de içeren bir tarım programından yoksun olan siyasal projelerin geniş kitlelerin beklentilerine kalıcı çözümler üretebilmesi ve tutarlı bir anti faşist anti emperyalist hat oluşturabilmesi olanaksızdır. Kürt küçük burjuva aydın kitlenin coğrafyanın mevcut gerçeklerini görerek emperyal siyasete meyilli büyük toprak mülkiyeti ve Kürt kompradorlardan ayrışarak proleter siyasetle daha yakın ilişkiler kurması geniş kitlelerin emperyal siyasetin güdümünde daha büyük bedeller ödememesi için elzem görünmektedir.

 

Tarih, küçük burjuva entelektüalizminin ütopyalarına sığmaz; kendi nesnel zemininde gelişir. Kürt hareketi esasta, mücadele eden kitlesi itibarı ile bir köylü hareketidir. Köylülüğün küçük mülkiyeti onun hem esareti hem de dünya görüşünü şekillendiren yegâne dayanağıdır. Köylülük, küçük toprak mülkiyetine bağlılığı ile özel mülkiyet ilişkilerinden kopamadığı için proletarya gibi bağımsız, tutarlı bir siyasal perspektiften yoksundur. Dolayısıyla köylülüğün bağımsız ve tutarlı bir siyasal perspektif için proletaryanın ideolojik ve siyasal önderliğine ihtiyacı vardır. Bu işçi- köylü ittifakı Demokratik Devrimin temel ittifakıdır.

 

Çeşitli nedenlerle işçi-köylü ittifakı gerçekleşmediğinde bunun yerini köylülüğün başka sınıflarla kurduğu ittifaklar alır. Türk köylülüğü halen çoğunlukla şovenizmin etkisi ile faşist cephenin çeşitli fraksiyonlarının ideolojik etkisi altındayken, Kürt köylülüğü ise Kürt milli burjuvazisi ve kısmen büyük toprak mülkiyetinin ideolojik tesiri altında politikleşmektedir. Kürt küçük burjuva entelektüalizmine bir toprak devrimini de kapsayan Demokratik Halk Devrimi perspektifi yerine üst yapısal reformlarla şekillenen kimlik siyaseti etrafında, kâh ulusal bağımsızlık kâh federasyon talepleri ile belirlenen bir siyasal perspektif bugün için daha ulaşılabilir gelmektedir.

 

Kürt ulusal hareketinde kapitalist yol eğiliminin güçlenmesinde sosyalizm deneyimlerinin yenilgilerinin belirleyici olduğu söylenebilir.  Ne var ki, tarih sınıf ya da şahısların öznel niyetleri ile değil nesnel gerçekliklerin belirlediği koşullarla şekillenir. Kürt sorunu tarım ve köylü sorunuyla iç-içe girmiş bir ulusal sorundur. 

Kürt sorunun nihai çözümü Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasında köylü sorunun çözümüne, yani, tarımı kolektif eştirecek bir toprak devrimine yadsınamaz bir biçimde bağlıdır. Irak ve Suriye Kürdistan’ında Kürt hareketinin emperyal siyasetten bağımsızlaşamamasının nedeni, nispeten gelişmiş bir proleter sınıfın olmamasıdır. Ve aynı durum İran Kürdistanı için de geçerlidir.

 

Kürt hareketinin Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasında proleter hareketlerle kurabileceği ilişkileri geliştirmesine ve ulusal birlik siyaseti yerine proleter bir hatta farklı milliyetlerden işçi- köylü ittifakı siyasetine doğru kendi içinde bir değişim yaşamasına bağlıdır. Kitleler deneyimleri ile öğrenirler. Ancak, kitlelerin siyasal deneyimleri ağır siyasal bedeller pahasınadır. Proletaryanın tarihsel materyalizm bilimi ile küçük burjuva ütopyalar arasındaki fark da buradadır. Tarihsel materyalizm bilimi nesnel gerçeklerden hareket ettiği için ütopyacı ampirik denemelerden ayrılır. Siyasal iradenin sonuç alabilmesi için nesnel gerçeklerle örtüşmesi gerekir. Ulusal birlik siyaseti gibi Irak Kürdistan’ın büyük feodallerinden köylülük ve proletaryaya kadar uzlaşmaz sınıfları uzlaştırmaya çalışan ve toprak devrimi sorununun üstünden atlayarak Kürt sorununa çözüm arayan ütopyacı siyasetler iflasa mahkumdur. Barzani ve Talabani gibi büyük toprak mülkiyetinin emperyalizmden medet uman siyasetleri ile Kürt köylülüğü ve proletaryasının sınıfsal ihtiyaçları arasında büyük çelişkiler vardır.

 

Toprak devrimi gibi meselelerin üstünden atlayarak Kürt sorunu çözülemez; ancak çözümsüzlüğe ve kitlelerin emperyal siyasetin güdümünde daha ağır bedeller ödeyeceği bir kaosa sürüklenir. Anadolu coğrafyasında tarımı kolektifleştirerek köylü sorunu çözen bir demokratik devrimle faşizm bütün kurumları ile tasfiye edilmediği sürece Kürt sorunu sürüncemede kalır. Irak, Suriye, İran coğrafyasındaki parçalar sorunu da ancak Anadolu coğrafyasında proletarya öncülüğünde gerçekleşecek bir devrime çözülebilir. Anadolu devriminin Kürt köylülüğü ve proletaryasına, Kürt halk sınıflarının da Anadolu devrimine ihtiyacı vardır. Diğer coğrafyalarda kazanılan kısmi mevzi ve başarılar önemli olsa da sonucu belirleyecek olan Anadolu coğrafyasının demokratik devrimidir.

 

Fakat Kürt hareketinin bölgenin konjonktürü gereği emperyalistler arası çelişkilere de oynaması gerekmektedir. Ancak, emperyalistler arası çelişkilere oynayabilmek için ulusal birlik siyaseti gibi uzlaşmaz sınıf karşıtlıklarını uzlaştıran tutarsız bir siyaset değil nispeten gelişmiş proleter bir arka cepheye dayanan tutarlı bir demokratik devrim programı etrafında işçi-köylü ittifakı siyaseti gerekir. Kürt büyük toprak mülkiyeti niteliği gereği toprak devriminin karşısındadır. Kürt millî burjuvazisi de kendisini tarımın yarı feodal niteliğine bağlı olarak üreten tefeci tüccar sermayesidir.

 

Dolayısıyla bu mülk sahibi sınıflar toprak devrimine yanaşmayacaktır. Geriye yegâne zorunlu seçenek olarak işçi-köylü ittifakı kalır. Demokratik devrimin olduğu gibi bu devrim sürecinin çözüme bağlayacağı ulusal sorunun da en tutarlı ittifakı işçi-köylü ittifakıdır. Kürt küçük burjuva entelektüalizmi faşist- şovenist devlet aygıtı tarafından devlet yönetimi ve bürokrasiden dışlandığı için bu tabakanın esas çelişkisi üretim ilişkileri ile değil üst yapıyladır. Dolayısıyla Kürt küçük burjuva entelektüalizmi bürokratik üst yapısını oluşturacağı bir burjuva-feodal Kürt devletine özlem duymaktadır. Ulusal sorunda ütopyacı yaklaşımlar bu sınıfların karakterinin şekillendirdiği siyasal perspektiflerin ürünüdür.

 

Ulusal sorunda Leninist ilkenin kesin bir biçimde “kendi kaderini tayin” olarak değil, “kendi kaderini tayin hakkı” olarak esnek bir biçimde belirlenmesindeki diyalektikte buradadır. Proletarya, kendi kaderini tayin hakkını kayıtsız şartsız savunurken kendi kaderini tayini yani ayrı bir devlet kurmayı demokratik devrimin menfaatlerine göre savunur ya da savunmaz çünkü, her ulusal sorun bir ve aynı sorun değildir. Ulusal sorunlar kendi kaderini tayin hakkı çerçevesinde ancak genel demokratik muhteva olarak aynılaşabilir. Tarihsel gelişmeleri ve üstünde şekillendikleri sosyoekonomik yapının karakteri ile farklı biçimler alırlar. Dolayısıyla farklı karakterdeki ulusal sorunların çözüm süreçlerinin karakteri de kaçınılmaz olarak farklı olacaktır. Kürt sorununda demokratik devrimin menfaatleri öncelikle proletaryanın nispeten gelişkin olduğu Anadolu coğrafyasında farklı milliyetlerden işçi köylü ittifakının Orta Doğu coğrafyasına doğru proleter bir siyaset öncülüğünde geliştirilmesini gerektirmektedir. Anadolu ve Orta Doğu coğrafyasının özgürleşmesi bir dizi devrimler yoluyla olacaktır.

https://gazetepatika19.com/fikret-karavaz-yazdi-kurt-ulusal-hareketi-orta-dogu-ve-anadolu-devrimine-dair-127352.html

POLEMİK_ Halkın Günlüğü’nden den Yeni Demokrasiye cevap

 

Bölüm-1 -Halkın Günlüğü’nden Yeni Demokrasi’ye Dostlukla: Ciğer mi “Mundar”,

 “Kedi” mi Kabahatli!

   Sizlerin birlik ısrarımıza karşı, yani birlik konusunda müzmin retçilikle sergilediğiniz katı tutum ve kuşkusuz ki bizlere dönük ağır ideolojik-siyasi-örgütsel değerlendirmeleriniz ve suçlayıcı yaklaşımlarınız, normal koşullarda sizlerle birlik defterini kapatmamızı gerektirecek kadar haklı zemin barındırmaktadır. Yani, birlik konusundaki yaklaşım ve anlayışımız ilkesel ve stratejik tutumla devrim kaygısına dayanmasa ve sizlerle komünist birlik zeminimizin olduğuna ikna olup bunun sorumluluğuyla hareket etmesek, sizlerin birliğe dair pratik tutum ve siyasetiniz karşısında birlik ısrarımızı sürdürmemiz mümkün olmaz-olmayacaktır....

https://gazetepatika19.com/1-bolum-halkin-gunlugunden-yeni-demokrasiye-dostlukla-ciger-mi-mundar-kedi-mi-kabahatli-127342.html

Hrant belleğimizde yasıyor...Nazaret Vartanyan

Hrant belleğimizde yasıyor...2023-ocak 19

Hrant Dink 19 ocak 2007 tarihinde katledildi. Yaşamını mensup olduğu Ermenilerin tarihsel akıbetini kamuoyuna açmaya adamıştı Hrant… Ama Hrant’a tahammül edilemedi… Bundan dolayı Hrant katledildi..

 Tabu olan Ermeni sorununun giderek toplum nezdinde bir Ermeni tarafından gündeme getirilmesini devlet yadırgıyordu… On yıllarca kamuoyundan gizemli tutulan tarihsel bir sorunun gündeme getirilmesi bağnaz devlet mayasına  ters geliyordu… Yaklaşık yüz yıl önce aynı topraklarda yaşayan bir toplumun yok edilişini gizleyen devleti sorunun ayyuka çıkması rahatsız ediyordu.

https://www.kaypakkayahaber.com/kose-yazisi/hrant-bellegimizde-yasiyornazaret-vartanyan?page=0%2C71 

Hangi İhtiyacın Ürünüdür Komünistleri Etnik Kökenleri Üzerinden Tanıma Gayretleri!

 Hangi İhtiyacın Ürünüdür Komünistleri Etnik Kökenleri Üzerinden Tanıma Gayretleri!

 Bilinirki TKP-ML, genelde tüm ezilen halkların haklı davalarını sahiplenmekle birlikte, ama asla örneğin özel olarak bir Türk, Kürt, Ermeni, Arap, Çerkez, Rum, Laz vb. lerinin ulusal partisi olmamıştır. Dolayısıyla da, bu Partinin kadro, üye ve savaşçı militanları da (doğallığıyla), özel olarak herhangi bir ulusun savaşcısı, gerillası ve komutanı olarak sunulamazlar.

https://www.kaypakkayahaber.com/kose-yazisi/hangi-ihtiyacin-urunudur-komunistleri-etnik-kokenleri-uzerinden-tanima-gayretleri?fbclid=IwAR0vapJic4gx-h0YOfsJnnZJikTuPIkS9W3aKVkGrHyUwtvDOVzQm7bLIMs

Ararat'a sevdalı bir komünist: Nubar Ozanyan

"Rojava'ya geçtikten sonra bu yıl içersinde benimle irtibata geçti. Öldürülmeden bir buçuk ay önce buradaydı. Dersim'de çok yoğun operasyonların olduğunu ve bazı yoldaşlarının sığınaklardan çıkamadığından bahsetti. Ama mutlaka oraya ulaşmak istiyordu. Bu amaçla üç kere Dersim'e gitti. Ardından Rojava'ya döndü

NUBAR OZANYAN  TKP-ML saflarında yönetici bir Komutan olarak,Rojova da İşid çetelerine karşı mücadelenin en önünde savaşarak 14 Ağustos 2017 de dövüşerek güneşe gömüldü.

NUBAR OZANYAN

40 yılı aşkın TKP-ML saflarında aralıksız mücadeleyi sürdürür.

 Yaşam ve ölüm hayatımızın başından itibaren birer parçası Önemli olan ne kadar yaşadığınız değil,yaşadığınız süreye neleri sığdırabildiğiniz Ezilmiş, soykırıma uğramış mazlum halkların bağrında çıkan yüzlerce direniş kahramanları tarih yazarak anılırlar

 

Soykırıma uğrayan Ermeni’lilere mensup sosyalist Hınçak Partisi yöneticisi Paramaz’ın (Matteos Sarkisyan) kendisi ve darağacına gönderilen 19 partili arkadaşı adına idam sehpasında son söz olarak; “Bedenimizi ortadan kaldırabilirsiniz, fakat idealimizi asla. İdealimiz sosyalizmdir. Yaşasın sosyalizm!” haykırarak idama meydan okudular..

Tarihte yok sayılan,inkar edilen Ermeni soykırımı ve katliamı karşısında, eksikliğine rağmen KAYPAKKAYA ‘nın devrimci duruşu,TKP-ML saflarında Ermeni Sosyalistleri örgütlendi.. ARMENAK BAKIRCIYAN,MANUEL DEMiR faşizmin kurşunlarında,NUBAR YALIM Mit’in saldırısında, HRANT DİNK kahpe pusuda katledildiler..

 

NUBAR OZANYAN;PARAMAZ ve 19 yoldaşlarının,ARMENAK BAKIRCIYAN,NUBAR YALIM,MANUEL DEMiR ve HRANT DİNK’in mirasını Rojova direnişinde yaşattı. Marx’ın Paris komünü için “Komün tüm dünya emekçilerini Fransa’ya ilhak ediyordu ” Sözleri,adeta Rojava için de geçerliydi. Dünya sosyalistlerinin kalbi Rojova da atıyordu. Başta Türkiye’li,Kürdistan’lı devrimciler,ilerciler olmak üzere yüzlerce sosyalistler Rojova da İşid çetelerine karşı mücadeleye akın ettiler.

 NUBAR OZANYAN TKP-ML saflarında yönetici bir Komutan olarak,Rojova da İşid çetelerine karşı mücadelenin en önünde savaşarak 14 Ağustos 2017 de dövüşerek güneşe gömüldü.

 O,Paris’in FAKİRİ gün gelir cepinde meteliksiz dolaşır,gün gelir cebindeki son kuruşuna kadar paylaşır. Mültecilerin ve her kesimin yardımına koşan güleç yüzlü ve espiri dolu FAKİR.

 

Örgütlü mücadelenin önemini kavrayarak TKP-ML saflarında örgütlü yerini alır. O adeta bir hammal gibi irili-küçüklü hiçbir görevi küçümseden faaliyete koyulur. Partinin en zor anında,bugün Rojova’ya giden yolun başlangıcı olarak 1990-1991 yılında TKP-ML ’nin Orta-Doğu Bekaa Vadisinde askeri kampa gönüllü olarak kendisini sunar ve yer alır.

 

Kamp yaşamı boyunca öğrenme azim ve yaratıcılıkta durmak bilmeden yeni şeyler yaratır.

 

Kampın komünar yaşam koşullarında adeta örnek birisi olarak espiri dolu,güleç yüzlü yoldaşlarına moral olur. Kampın sadece insanı boyutu ile ilgilenmez,aynı zamanda yüreği hayvan sevgisi ile dolu Kampın köpekleriyle ilgilenir, onları eğitirdi.

 

Hatta bir seferinde kendisine takıldım “yav Nubar böyle giderse biz herhalde hayvanlar kampı kuracağız” kıs kıs güldü.

 

Balbek’ten Bekaa’ya dönerken ufak bir köye uğradık. Ermeni’lilerin yaşadığı bir köy Nubar Ermenice sohbete daldı. Sohbet koyulaştı ve TKP-ML’yi köylülere anlatıyordu.Ertesi gün bir araba o köyden Ermeni’liler Kampa ziyarete geldiler. Ve ilişki böylece gelişti ve bize çok yardımları oldu. Işte Nubar yoldaşın böyle bir özelliği de var.Arabayla seyahatlerde mutlaka bir kimlik gerekiyordu.

 Biz PKK’li dostların kimlikleriyle dolaşıyorduk,Nubar “yoldaş biz niye kendi kimliğimizi yapmıyoruz” deyince,dikkate alarak 5 dilden parti ismi ve kırmızı renk üzerine sarı yıldızı koyarak TKP-ML kimliğini çıkarttık. Nubar çok mutlu olacakki ” ha şöyle yoldaş ya,şahane,bizim de bir kimliğimiz var”.Ben yine takıldım Nubar’a “ne yani Nubar yoldaş biz kimliksizmiyiz ki” tebessümle güldü.

 NUBAR yoldaş Askeri kampın,gülü,morali ve neşesiydi..İşte bu başlangıç Nubar yoldaşı Dersim’e taşıdı. Rojoavaya taşıdı.Onu Rojava’nın askeri komutanı Olarak İşid çetelerine karşı Rojava devrimini koruyarak ölümsüzleştirdi. NUBAR,için ne yazılsa az. Onu ve 40 yılı aşkın mücadelesini,alçak gönüllüğünü,sevecen güleç yüzünü,komutanca duruşunu yapraklara arasına sığdırmak mümkün değil.Onun pratiği mücadelesi ve duruşu zaten yeteri kadar kendisini anlatıyor. NUBAR OZANYAN ,Marks’ın Paris komünarları için dediği gibi “GÖĞÜ FETMEYE ÇIKAN KAHRAMANLAR” dövüşerek güneşe gömüldüler!

 

Mustafa Çalışkan

22 Ağustos 2017

 http://adhk.de/gogu-fethetmeye-cikan-kahramanlar-dan.../

 

***

 

Nubar Ozanyan

 Ararat'a sevdalı bir komünist: Nubar Ozanyan

 

Rojava’daölümsüzleşen TKP-ML üyesi TİKKO komutanı Nubar Ozanyan’ın şehadetinin ardından yoldaşları Ozanyan’ı anlattı. Şişli Karagözyan Ermeni yetimhanesinden arkadaşı Stepan Melkonyan, 1964 yılından itibaren yetimhanede aynı sıraları paylaştıklarını aktardı. Aynı sıralardan Armenak Bakıryan, Nubar Yalım, Hayrabet Honca, Manuel Demir, İmam Boztaş ve Hrant Dink de geçmişti.

 

Yetimhaneden Devrimci Bir Kültür Doğdu

 

Melkonyan o günleri şöyle anlattı: "Çoğunluk okula doğudan geliyordu. İstanbul'dan katılan çok azdı. Gelenlerin çoğu Türkçe bilmiyordu zaten. Kürtçe konuşuyorlardı. Önce Türkçe öğreniyor, sonra Ermenice öğreniyorlardı. Ortaokul ve liseyi Üsküdar'da Surp Haç Tıbrevank'ta okuduk. Bizim dönemimizde okul müdürümüz Mıgırdiç Margosyan'dı. Bende öksüz yetim büyüdüm, küçük yaşta çalışmaya başladım. Hepimiz aynı durumdaydık. Sabah kalkardık altıda top oynardık, büyükler (Hrant Dink, Armenak Bakırcıyan) bizi kovalarlardı. Nubar'la köşe kapmaca oynardık, okulun en yaramazları bizdik."

 

"Nubar'ın karakteri anlatılmazdır. Paylaşmayı çok severdi en başta. Kendi giyinmez giydirirdi. Yırtık gömleği alır dikerdi, 'bunu ben giyeyim yenisi sen giy' derdi. Hiçbir zaman lüks diye bir şey tanımadı. Sadeliği severdi."

 

Öte yandan sporcu kişiliğini yine arkadaşından öğreniyoruz: "Halterde başarıları vardı. Onun antremanlarda Naim Süleymanoğlu'ndan daha ağır kaldırdığı doğrudur. Peki nasıl olur, sen daha ileri pozisyondayken nasıl engellendin diye sordum. Şunu dedi bana: Ondan ağır kaldırdığım ilk antremandan sonra antrenörlerim tarafından açıkça uyarıldım ve dışlanmaya başlandım.

 

En son iki ay kadar önce buradaydı. "Biraz daha işimiz kaldı" dedi. Çok acele ediyordu gitmek için. Gitmesi gerekiyordu; 'Bir yıl daha işimiz kaldı' dedi en son.

 

Kulakları duymuyordu. Roketatar kullandığı için bir kulağı neredeyse işitmez hale gelmişti. En son IŞİD'in hezimete uğradığı Enternasyonalist Özgürlük Taburu baskınında da çok sayıda roket kullanmıştı. Kulakları zarar görmüştü ama işitme cihazını takmıyordu.

 

Benim burada çok rahat ediyordu. Hatta dedi ki en son zamanlarda; buraya bir ranza ayarlayalım. Çünkü yetimhane zamanında ranzamız vardı ikimizin (gözleri dolarak).

 

Suzan Suzi şarkısını çok severdi. İnternetten açıp dinledik son zamanlarda. Sasna Şaran oyununu da severdi (Ermeni halayı). Bir de ülkesini çok severdi. Hayrenik derdi. Her zaman oraya karşı bir özlemi oldu. Karabağ'daki savaş arkadaşı Monte Melkonyan'ın mezarının yanına gömmek isteyenler oldu."

 

Filistin Kampında Bilgilerini Yoldaşlarıyla Paylaştı

 

Partili yoldaşı Levon Azgaldyan ise Filistin ve Karabağ yolculuklarını anlattı.

 

"Nubar'la tanışmamız 1991 yılıda, TKP-ML'nin Filistin'de kurduğu gerilla kampında oldu. Bir şafak vakti kampa yaklaşırken, kampın nöbetçilerini uzaktan gördüm. Nöbetçilerin arkasında bir kişi sabah sporu yapıyordu. Nubar'la ilk karşılaşmam orada oldu.

 

Kamp yaşantımız boyunca diğer tüm yoldaşlardan farklı özelliklerini gördüm. Nubar diğerlerine göre çok daha disiplinli bir arkadaştı. Hiçbir şekilde aykırı veya keyfi davranışına rastlamadım. Askeri anlamda o kampta daha önce Filistinlilerin verdiği bir eğitimden geçtiği için kamp yönetimi de onun bilgilerinden yararlanıyordu. Mesala patlayıcılar üzerinde yoğunlaşmıştı. Kimya konusunda yetkinliği vardı. Günlük hayatta kullandığımız çeşitli maddeyi patlayıcıya dönüştürebiliyordu. Bir el yazma defteri vardı hatırlıyorum. Onlarca patlama metodunu not almıştı. Kampta verdiği derslerde onlardan yararlanıyordu."

 

"Daha sonra kamptaki eğitimini tamamlamış olanlar ülkeye döndük. Gerillalarımızın yoğun olarak bulunduğu Dersim'e geçtik. Dersim bölgesinde faaliyetler sürdürülürken birkaç yıl önce ayrılan doğu anadolu komitemizle yeniden birleşme görüşmeleri başlamıştı. Ardından yoldaşlarımız bizi farklı bir ülkeye gönderme kararı aldılar. Oradaki çalışmaları düzene sokma ve lojistik destek sağlama amacıyla Nubar ve ben görevlendirildik. Ermenistan'a girişimiz kaçak yollardan gerçekleştirilecekti."

 

Karabağ'a Geçmek Kolay Olmadı

 

"Gideceğimiz bölge Sovyetler Birliği'nden yeni ayrılmış bir yer olduğu için enformasyon konusunda sıkıntılar vardı. Neyle karşılaşacağımızı da bilmiyorduk. Sınırı geçişin de çok zor olacağını tahmin ediyorduk. Ay ışığının olmadığı birbuçuk iki saatlik bir zaman dilimi içersinde biz Türkiye tarafında siperlerde nöbetin tutulduğu bir yerden, Ermenistan tarafına geçmek zorundaydık. Yaklaşık beşyüz metrelik bir alanı aşmak zorundaydık. Bu alanda ne gibi zorluklarla karşılaşacağımızdan haberimiz yoktu. Bulunduğumuz yerden siperleri gözleyebiliyorduk. Askerlerin seslerini duyabiliyorduk. Geldiğimiz nokta öyle bir noktaydı ki geri dönüşü olmayan bir sınırdaydık. Geri dönersek ayışığına yakalanıp görülme tehlikemiz vardı."

 

"Azgın bir nehir olarak bildiğimiz Aras Nehri'nin aslında çok cılız bir nehir olduğunu orada anladık. Suyu geçerken herhangi bir sıkıntı yaşamadık. İleride tel örgüleri gördük. Telleri incelediğimizde aslında bu alanın Aras'ın yatağı olduğunu fark ettik. Suyun hemen hemen onda birine düştüğünü, tellerin de erezyonu önlemek amacıyla yerlere serildiğini fark ettik. Ayışığı yavaş yavaş çıkmaya başlamıştı ama biz Türkiye tarafındaki tehlikeli bölgeyi geçmiştik. Daha sonra çok derin bir hendekle karşılaştık yaklaşık üç metre boyundaydı. Hendeği görünce eğer buraya tek kişi gelseydik karşılaşacağımız durumu gördük. Birbirimizi sırtlayarak hendekten iniş ve çıkışı gerçekleştirdik. Elli metre sonra aynı hendekten bir tane daha vardı. Aynı şekilde geçtik. Bir uğultu geliyordu sürekli ama anlayamadık ilk zamanlarda."

 

"Meyve bahçelerine vardığımızda önümüze çıkan tellerin yüksekliği beş metreydi. Bu tel örgülere tırmanmak mümkün değildi. Burada Nubar yoldaş pratik zekasını ortaya koydu. Tellerin direklerini tek tek kontrol etti ve birinde bir gevşeklik hissetti. Direği aşağı doğru eğmek için kırkbeş dakika kadar uğraştık. Sonuçta ağırlığımızı direğe verdiğimiz anda mancınık gibi bizi diğer tarafa fırlattı. Uğultu gittikçe yükseliyordu. İlerledikçe gözetleme kuleleri belirginleşmeye başladı. Biraz gözlemin ardından kulelerde asker olmadığını fark ettik. Ancak bu sefer de uğultunun kaynağını gördük. Aras Nehri bir kanala yöneltilmiş ve bu kanaldan korkunç bir debiyle akıyordu. Beton kanalın genişliği yaklaşık on metreydi. Daha önce geçtiğimiz cılız suyu göz önüne alırsak Aras Nehri'nin büyük bir kısmının yatağından çıkarılarak kanala aktarıldığını gördük. Bu kanala girmek mümkün değildi. Biz de kanalın üzerinde bir köprü aramaya başladık. Köprüyü bulduk ancak zamanımız daralıyordu. Henüz Arası geçememiştik."

 

"Köprünün üstünde sarmal tellerle örülmüş tuzaklar bulunuyordu. İnsan temas ettiği zaman sinyal veren bir mekanizma varmış. Köprüyü geçmemiz bu yolculuğun en zorlu kısmıydı. Nubar yoldaş olmasa asla geçemezdim. Pratik zekası çok yüksekti. Sabah beşe doğru biz Ermenistan topraklarına varabildik. Burada ilk işimiz yolu bulup köylü arabalarını durdurmak oldu. Biri bizi şehre götürdü. Bu ülkedeki faaliyetlerimiz dört ay kadar sürdü. Bu süre sonunda ben dönmek zorunda kaldım. Oradaki çalışmalar tamamen Nubar yoldaşın üstüne kaldı."

 

Ulaş'ın Şehit Olmasına Çok Üzüldü

 

"Rojava'ya geçtikten sonra bu yıl içersinde benimle irtibata geçti. Öldürülmeden bir buçuk ay önce buradaydı. Dersim'de çok yoğun operasyonların olduğunu ve bazı yoldaşlarının sığınaklardan çıkamadığından bahsetti. Ama mutlaka oraya ulaşmak istiyordu. Bu amaçla üç kere Dersim'e gitti. Ardından Rojava'ya döndü. Dönmeden önce yaptığımız sohbetlerde Ulaş Bayraktaroğlu'ndan bahsetti. İnanılmaz derecede üzgündü. Aralarında samimi ilişkileri olduğundan bahsetti. İlk defa aynı örgüt içinde olmadığımız birinin ölümüne bu kadar üzülen birini görmüştüm. Çok öfkeliydi."

 

"Burada kaldığı süre içinde yirmi yıl önce tanıdığım Nubar'dan hiçbir şeyin değişmediğini gördüm. Nerede olursa olsun sabah beş buçukta yatağında görmek mümkün değildi. Aynı disiplinle devam ediyordu. 61 yaşında olmasına rağmen çok sağlıklı ve atletikti. Mütevazılığında hiçbir değişim yoktu. Hiçbir zaman boş durmazdı. Yediği yemekten kullandığı giysilere kadar 'bunu atmamız gerekiyor' dediğine şahit olmadım. Onun için her şey değerlendirilebilirdi."

 

Çevirileriyle Bir Çok Konuyu Aydınlattı

 

"Türkiye devrimci hareketinin eksik kaldığı belli konular vardı. Bunlardan biri Doğu Halkları Kurultayı belgeleri, TKP'nin Sovyetler Birliği Komünist Partisi'yle yazışmaları, Ermenistan Komünist Partisi'nin yazışmaları, Hınçak ve Taşnag'ın arşivleri Türkçe'de mevcut değildi. Tüm bunların çevirisiyle ilgileniyordu. Bitirdiği iki eseri var: Biri "Kafkasların Lenin'i Stepan Şahumyan", diğeri de "G.K. Orjonikidze ve Ermenistan'da Sovyet İktidarının Kuruluşu" kitabıdır. Yarım kalan çalışmalarını yoldaşlarının tamamlamasını umut ediyorum.”

 

Kaynak: ETHA

https://www.kaypakkayahaber.com/kose-yazisi/ararata-sevdali-bir-komunist-nubar-ozanyan?fbclid=IwAR3-v9iTZbwt7uqBCS0vCllNOMvu4cEbbV0hy4zPEC6-JUxebdHHQjgTcn8

 

Sansaryan Han Ve Süleyman Cihan!

Dün, Sansaryan Han’a ilişkin bir haber okudum gazetelerde: “92 yıl sonra Sansaryan Han için tarihi karar.” başlığı altında, özetle, şunlar aktarılmaktaydı: 

 

İşkenceci güruhu saymazsak, Sansaryan Han işkence hanesinde onu sağ olarak gören en son kişi, sanırım benim...

 Halil GÜNDOĞAN

Sansaryan Han işkence hanesi tarihinde işlenen ilk siyasi cinayet de işte bu süreçte işlendi: 

SÜLEYMAN CİHAN’ dı katledilen... 

Yıl 1981... Aylardan Temmuz... 

İşkence hanenin müdürü ise; şu meşhur “bin tuğla”cı 

Mehmet Ağar’dı. 

 

“Ermeni fakir çocukların eğitim masraflarının karşılanması amacıyla vakfedilen ancak 1930 yılında devlet tarafından el konulan ve uzun yıllar İstanbul Emniyet Müdürlüğü olarak kullanılan Sansaryan Han, Anayasa Mahkemesi kararıyla 92 yıl sonra Ermeni vakfına geri verilecek.”[1]

 

Öncelikle ifade etmem gerekiyor ki; elbette, Anayasa Mahkemesi’nin, gecikmeli de olsa, devlet zoruyla gasp edilen bu mülkün, sahiplerine iade edilmesi yönündeki kararı olumlu ve önemlidir. 

 

Bu kararın özel önemi; TC. Devleti’nin doğrudan zorbalığının, gaspçılığının, azınlıkların sermaye ve mülklerine çökmesinin, kendisi de bir devlet kurumu olan Anayasa Mahkemesince, tescillenmiş olmasındadır. 

 

Denilebilir ki; asla tekil bir örnek olmamakla birlikte, ama yine de Sansaryan Han’ın ‘özel öyküsü’, T.C.  Devleti’nin neme nem bir öz karaktere sahip olduğunun da çarpıcı bir örneğidir. Hiçbir hak-hukuk tanımadan, “fakir öğrencilerin eğitim masraflarının karşılanması” hizmeti gören bir vakıf malına, hiçbir vicdani değer taşımadan, el koyup gasp edeceksin ve sonrada burayı devletin resmi işkence hanesi olarak, “devletin bekası” ‘ulvi amacı’nın hizmetine sunacaksın!.. 

 

İşte budur, kuruluşundan itibaren kesintisiz bir şekilde devam edegelen bu zorba, bu kan emici faşist devletin öz karakteri!.. 

 

Anayasa Mahkemesi, aldığı bu kararla bunu, “resmi ağız”dan da itiraf ederek, onaylamış oluyor. Bu bakımdan da ayrıca bir önem taşır. 

 

İnternette, “Sansaryan Han” yazıp, kısa bir arama yaptığınızda, karşınıza şu tür başlık ve yorumlar çıkıyor: 

 

- “Adı işkencelerle anılan Sansaryan Han...” 

- “...Ünlü Sansaryan Han(….) sonraları MİT tarafından kullanılmış, işkence denince akla gelen isim olmuştur.” 

- “El konduktan sonra yıllarca İstanbul Emniyet Müdürlüğü olarak kullanılan tarihi Sansaryan Han, Nazım Hikmet, Ahmet Arif, Ruhi Su, Hikmet Kıvılcımlı, Aziz Nesin, Mihri Belli (ve elbette Sevim Kalkavan Belli bn.), Deniz Gezmiş, Vedat Türkali’nin de Alparslan Türkeş’in de işkence gördüğü ‘tabutluk’larıyla tanındı...” 

- “Atilla İlhan ise, ‘Tutuklunun Günlüğü’ şiirinde Sansaryan Han’ı şöyle anlatıyor: 

 

“... / Daktilolar camları bulutlu sorgu odalarında/ didiklemez mi özgürlüğünü Sansaryan Han’ında/ küflenir suyun bir bakır çalığı birikir ağzında/ kendini öldürmeyi belki bin kere tasarlarsın da/ bir kere aklından geçmez bitirmeden ölmek şarkıyı.”

 

Evet, nasıl ki şarkıyı bitirmeden ölmek aklımızdan geçmezse; Anayasa Mahkemesi’nin kararına atfen gazetenin başlığında kullandığı “Sansaryan Han için tarihi karar” ifadesinin de aslında nihai ‘son söz’ olmadığını, bunun sadece, “mülkiyet hakkının ihlali” ile sınırlı bir karar olduğunu, Sansaryan Han’ın gerçek öyküsünün itinayla es geçildiğinin; sorulması gereken bu esas hesabın sorulmadığı bir kararın da asla “tarihi bir karar” olamayacağını aklımızdan çıkarmayacağız. Ve ancak bu hesap sorulduğunda, Sansaryan Han’a ilişkin, “tarihi karar” hükmü kurulmuş olabilecektir. 

 

Ve o zaman geniş kamuoyu da bilecek ki; Sansaryan Han işkence hanesinde sadece yukarıda isimleri anılan, kamuoyunca yakinen bilinip tanınan öne çıkmış siyasetçi, sanatçı ve devrimci/solcu kimi şahsiyetlere işkence yapılmamıştır; binlerce, evet binlerce muhalife, binlerce emekçiye, binlerce sol-sosyalist-komünist devrimciye ve hatta yüzbinlerce ‘adli vaka’ zanlısı kişiye günlerce, haftalarca ve bazen aylarca süren hunharca/gaddarca işkenceler hep yapıla geldi. Yüzlercesi sakat bırakıldı ve onlarcası da işkencelerle, bir şekilde katledildi... Bunların hesabı sorulmadan; Sansaryan Han işkence hanesi, Anayasa Mahkemesi’nin aldığı söz konusu kararla da ‘beş yıldızlı otel’ olarak yaftalamasıyla da o kanlı-irinli ‘ünlü tarih’i geçmişinden asla yakasını sıyıramayacaktır. 

 

Bugüne değin, Sansaryan Han’da yapılan işkencelere dair anlatımlar, esasen, 1975 öncesi döneme dairdir. Oysa, özellikle de 1980 Askeri Faşist Darbesiyle birlikte burası, daha uzun yıllar, devletin aktif bir resmi işkence merkezi olarak kullanılmaya devam edildi. Bu süreçte yapılan işkence ve işlenen cinayetler, es geçilemeyecek kadar önem arz eder Sansaryan Han işkence hanesi tarihinin anlatılmasında. 

 

Sansaryan Han işkence hanesi tarihinde işlenen ilk siyasi cinayet de işte bu süreçte işlendi: SÜLEYMAN CİHAN’ dı katledilen... Yıl 1981... Aylardan Temmuz... İşkence hanenin müdürü ise; şu meşhur “bin tuğla”cı Mehmet Ağar’dı. 

 

Süleyman Cihan, TC. Devleti tarafından, haklarında “vur emri” alınarak, duvarlara afişleri yapıştırılan onlarca devrimciden biriydi. Ve o, aynı zamanda, TKP/ML Genel Sekreteri olarak da tutuklama kararıyla aranan biriydi. 

 

İşkenceci güruhu saymazsak, Sansaryan Han işkence hanesinde onu sağ olarak gören en son kişi, sanırım benim... 

 

***

 

1981 Ocak’ında tutsak edilip, o dönemin en popüler işkence merkezi olan İstanbul Gayrettepe Emniyet Müdürlüğü’nde, bir ayı kesintisiz olmak üzere, toplamda üç aylık ağır işkencelerden geçirildikten sonra, sırasıyla; Selimiye Kışlası ve Sultanahmet Hapishanesi’nde de şahsıma özel olarak, günlerce süren “hoş geldin” işkencelerine maruz kaldım. Derken, nihayet ben de diğer tutsaklar gibi, ‘normal hapishane yaşamı’na geçebildim. Ancak bu, pek uzun sürmedi; “idarede görüşmen var” denilerek, koğuştan çıkarılıp, kaçırılırcasına bir korsanlıkla; “2.Şube” olarak andığımız Sansaryan Han İşkence merkezine götürüldüm. 

 

Bu korsan muamelenin gereği neydi, henüz öğrenememişken; işkence hanenin en üst katına çıkarılıp, küçük boş bir odaya tıkıldım... Odada, ‘mobilya’ adına, sadece kırmızı bir bank ve çelik bir dolap vardı. Banka oturtup, ellerimi ve ayaklarımı yanlara doğru ayırarak, bankın ayaklarına kelepçelediler. Yani dört kelepçeyle, o banka adeta çivilediler bedenimi. Ardından, kanı- irinli çok pis, iğrenç bir bez parçasıyla gözlerimi ve yetinmeyip, aynı şekilde kulaklarımı da kapattılar. 

 

Şok etkisi yaratacak böylesi ‘anormal’ uygulamalarla, besbelliydi ki gözdağı vermek ve galiba birazda eğlenmek istiyorlardı... Bunun ayırdında ve bilincinde olduğumdan ve de düşmanımı, şahsım özelindeki beş aylık fiili uygulamalarından bizzat ve doğrudan tanıdığımdan; tepkisizce öylece duruyordum. 

 

Sonra farklı bir hareketlilik başladı. Kafamdan aşağı geçirerek, omuzlarıma bir şey oturttular... Ama nasılda ağır öyle, bedenimi çökertiyor resmen. 

 

Öylece kalakaldım... Bir süre sonra vücudumun şişmekte olduğunu, el ve ayak bileklerime gömülen kelepçe demirlerinden hissediyordum. Denir ya; ‘ciğerlerine kadar işleyen”, müthiş bir acı... Aradan kaç saat geçti bilmiyorum, ama sanırım sabaha karşıydı. Davudi, buyurgan bir ses: 

“Bu da kim lan oğlum? Niye böyle her yerinden bağlı? O devasa battal merdiveni ne diye boynuna geçirdiniz lan oğlum?” (Böylece anladım ki bedenimi çökerten o şey, bir merdivenmiş!)

 

“Amirim” diyor biri, ‘resmiyet’ mecburiyetinin gereği olan ‘saygıyla’, “bu, şu meşhur TİKKO’cu Proleter!..” diyerek, amirinin sorularına yanıt vermeye çalışıyor. 

 

“Haaa!..” diyor amirleri. “Ama oğlum, Proleter de olsa o, biyolojik bir adam mı ki (artık ne demekse) taktığınız o dört kelepçe yetmiyor da bir de o merdivenle sabitlemişsiniz adamı!.. Derhal kaldırın şu merdiveni... Kelepçeler de bileklerine gömülmüş, kangren mi yapmak istiyorsunuz adamı?.. Çabuk gevşetin şunları!.. Ayaklarındaki kelepçeleri ve kulaklarına bağladığınız o bezi de çıkarın!” dedi ve ekledi:  

 

“Bildin mi beni Proleter? ‘İşkenceci/katil polis şefi’ diyerek öldürmek istediğiniz Ahmet Ateşli’yim ben... Öldürmeyen Allah öldürmüyor işte; bak iyileşip geldim, görevimin başındayım yine... Sen bizim çocukların da kusuruna bakma, tedbiri biraz fazla abartıp, seni hayli sıkıntıya sokmuşlar. Halden anlarsın sen, onlar emir kulu, kendilerine söyleneni yapıyorlar.” dedi.

 

(Elbette Ahmet Ateşli’yi gıyabında çok iyi tanıyordum. O, meşhur bir polis amiriydi. Meşhur olmasını, amiri devletin kendisine verdiği ‘kutsal vatani görev’ olan, bir sorgu yöntemi olarak işkenceciliği, çok mahir bir şekilde uygulamasına borçludur. Ve o aynı zamanda, azılı bir anti-komünist olup, birçok devrimcinin katledildiği operasyonların as elemanlarındandı... En son, 1980 ortalarında, İstanbul’da, MLSPB’li devrimcilerin katledilmesinde görev üstlenmişti... MLSPB militanları da meşru misilleme haklarını kullanarak, pusuya düşürüp vurmuşlardı... Yukarı da kast ettiği de buydu.) 

 

‘Kendilerine söyleneni yapanlar’, yine kendilerine söyleneni yaparak; merdiveni, ayaklarıma vurdukları kelepçeyi ve kulak bağını çıkardılar. Ve tabii ki bayağı bir rahatladım... Ahmet Ateşli’nin uygun gördüğü; iki kolumla banka bağlı tutulma ve gözlerimin bağlı olması hali, orada alıkonduğum 37 gün boyunca, değişmeksizin kaldı. Yemek verdiklerin de bile, sadece bir kelepçeyi açıyorlardı. 

 

Yazın o kavurucu sıcağında, çoğu kereler ve uzun süreler susuz bıraktılar. Hem de benim için getirdikleri küçük bir bidon su, bankın altında duruyorken; onca seslenmelerime rağmen, gelip de veren olmazdı çoğunlukla. Bir tek, “gözden kaçmış” tek tük sol eğilimli ve demokrat kişilerin nöbetçi oldukları zamanlarda nispeten daha kolay karşılanırdı su ve tuvalet ihtiyacım. 

 

Bağlı tutulduğum odayı, işkence yaptıkları odadan sadece ince bir duvar ayırıyordu. Kapıları da birbirine adeta bitişikmişçesine yakındı. Böyle olunca da onlarca insana yapıkları işkencenin, doğrudan “kulak misafiri” pozisyonundaydım: O çığlıklar, o acı acı feryat ve iniltiler, işkencecilerin o galiz küfürleri, adi/aşağılık şakaları, rol yapışları ve yaptıklarından aldıkları haz ile attıkları kahkahaları, insanları aşağılayıcı envai türden iğrençlikleri, adli vakalardan insanların yalvarıp yakarmaları, kimilerinin ise düştüğü onursuzca yalakalıkları vs. vs. Bunların her birini, mecburen dinliyor ve haliyle de zorunlu tanığı oluyordum maalesef ki. (Herhalde ya delireyim istiyorlardı ya da onlar için bunda bir anormallik yoktu; öyle ya, kendileri delirmedikleri gibi, tam aksine haz da alıyorlardı.) 

 

Yakalayıp getirdikleri gençten adli bir insanın verdiği tepkilerse; o koşullarda, acı acı da olsa, gülümsetmişti beni: Odaya soktuklarında, sürekli olarak kendisinin suçsuz ve masum olduğunu, yaptığı söylenen şeyle bir alakasının olmadığını tekrarlayıp duruyordu. Birileri, azarlayarak, susmasını ve derhal soyunmasını, kilotu dahil, üzerindeki tüm giysileri çıkarmasını söyleyince; genç adam panikledi, afalladı: “Ne diyorsun abi ne soyunması ne anadan üryan...” demekteyken; “kes lan karı gibi vıdı-vıdı yapmayı da çabuk denileni yap!” diyerek, azarlayıp sözünü kesti işkenceci. Bu arada pata küte yumruk ve tekme sesleri ve bunlara verilen gayri ihtiyari sözel tepkiler gelmeye başladı. Ardından başka bir safhaya geçtiler, tam olarak ne olduğunu anlamaya çalışırken; “Abi bu ne ya, beni İsa gibi çarmıha gerdiniz (demesiyle, çarmıha gerip, askıya alacakları da anlaşılmış oldu.) böyle ne yapacaksınız ki?” deyince, kalabalık, ‘hayvani’ gülüşleriyle; “birazdan ananın ...nı görünce ne olduğunu da, ne yaptığımızı da anlayacaksın,  ..cık herif. İyilikten anlamadın, bunu sen kendin istedin, bizden günah gitti.” deyip, bir hamle yaptılar. Ardından da “Biz gidiyoruz, konuşmaya karar verdiğinde, seslen gelip seni indirelim.” deyip, kapıyı açıp kapattılar ve ayak sesleri duyuldu. Numara mı yaptılar, ya da bir kısmı gitti de bir kısmı orada mı kaldı, bilemiyorum. 

 

Delikanlı bir süre acı acı inledikten sonra (ki, yüzlerce kez maruz kaldığım çarmığa gerili askı işkencesinin nasıl tarifsiz bir acı verdiğini, hele ki askıdayken, birde ayaklarınıza ekstran ağırlıklar bağlandığında ve elektrik verildiğinde, mislince artan o acıyı çok iyi bildiğimden; delikanlının acı inlemelerini anlayabiliyordum.) Birden, boğuk ve ama acı bir sesle: “İmdaaat!.. İmdaaat!.. Burada adam öldürüyorlaaar!” demesin mi?  

 

Tamda şu, “güleriz ağlanacak halimize” misali bir durumdu. Yardım alabileceği hiçbir yere ve hiçbir kimseye duyuramayacağı kesin olan bu saftirik aman dileme, “güler misin ağlar mısın” ikileminde, acı acı gülümsememe neden olmuştu... “Sık dişini, korkma ölmesin; birazdan gelip indirirler seni.” diyebildim sadece. Duydu mu bilmiyorum, ama sessizce bekleyişe geçti ve bir süre sonra da gelip indirdiler zaten. 

 

***

 

Artık Temmuz’un “son düzlüğü”ndeydik; üçte ikilik bölümü geride kalmıştı... Örgütün İstanbul yapılanmasından alınan ve tıkış tıkış, o daracık hücrelerde tutulan 45-50 kişilik kalabalık grubun günlerce süren ağır işkenceleri nihayet bitmiş ve artık yazılı ifadeleri hazırlanıyordu. Bunların arasında, dışarıda birlikte örgütsel faaliyet yürüttüğüm arkadaşlarımda vardı. Meğerse beni de bu sebepten ötürü buraya getirmişlermiş... Oysa bir yüzleştirme gerekiyorduysa, bunu mahkeme zaten yapacaktır. Hadi diyelim ki poliste de yapmak istediler; bu, taş çatlasın, bir günlük bir işti... Sahi, peki beni, günlerdir bu halde tutmalarının gereği neydi ki?!.. 

 

O güne kadar, yakalananlar arasında henüz bir Merkez Komite üyesi yoktu ve bir bakıma bu, sevindiriciydi elbette... Fakat o gün, işkenceciler ‘müjdeli’ bir bilgiye ulaşmış olmalıydılar ki; pek neşeli ve pek heyecanlı bir halleri vardı. 

 

Ortam, kısa bir süreliğine sessizleşti. Sonra birden, ‘it sürüsü’ misali, şamatayla koridora doluşu verdiler. Belliydi ki ‘av’dan dönüyorlardı ve elleri de boş değildi... Nitekim boş olmadığı ve ele geçirdikleri kişinin de çok iyi bilip tanıdıkları, bir dönemin miting ve yürüyüşlerinin meşhur ajitatörlerinden de olan, MK üyesi Brütüs olduğu, ismini zikrettiklerinde anlaşılmış oldu. 

 

“Ya Brütüs, biz seni gökte ararken, yerde, Kabataş İskelesi’nde bulduk. Gözümüzde çok mu büyütmüşüz, ne dersin? Çekirge misali ha!... Gerçi sen biraz fazla zıpladın, hakkını yemeyelim. Neyse, filim koptu ve artık elimizdesin; buranın kurallarını biliyorsun: Ya akıllı davranmayı tercih eder, kendini boş yere ezdirmeden, efendi-efendi her şeyi anlatırsın; ya da yine çok iyi bildiğin tezgahlar senin için de işler ve anacığının ..cığını boylarsın. Sana iki dakika düşünme payı veriyorum.” dedi, işkenceci başlarından bir yetkili. Brütüs, yanıtını anında verdi: “Örgütsel faaliyetlerime ilişkin size anlatacak bir şeyim yok.” deyip sustu.  

 

“Öyle mi?” dedi işkenceci. “Oğlum şu taşak buran neredeyse çağırın hemen buraya gelsin; müşterisinin acelesi varmış.” dedi. 

 

İşkencecilerin bir de ünlendikleri böylesi özel ‘uzmanlık’ dalları vardı işte... Taşak buran da bunlardan biriydi. Karslı, eski bir gece bekçisi emekçisiydi. 2. Şube’nin işkenceci ekibine terfi ettirilince, herhalde ki köy yaşamından feyz alarak, kendisine özgü bir işkence metodu geliştirmek istemiş olmalı. Boğaları hadım ederlerken, hayvanın taşaklarını, özel olarak geliştirilmiş bir kıskaç arasına sıkıştırarak büker ve ezerler. Hayvanın çektiği acı tarifsizdir. Zapt edebilmek için bağlar ve birçok kişi üzerine çöker... İşte bu tarz bir işkence metodunu uygulamaya koyar ve kısa sürede de “taşak buran” ünvanına erişir. 

 

Taşak buran, Brütüs’e tam olarak nasıl bir muamele çekti bilmiyorum, ama birkaç dakikalık kısa bir mesai ile, ününe ün kattığı kesindi: “Koskoca MK üyesi Brütüs’ü bülbül gibi öttürdü herif.” diyerekten. Keza yüklüce bir prim alacağı da kesindi. Evet, işkencecileri, daha pervazsız kılmanın bir aracı olarak, başarıları nispetinde, parasal ödülle mükafatlandırıyorlardı da. 

 

Brütüs, acıya yenik düşmüştü maalesef ki. Artık, ‘kendini ezdirmeden, bildiklerini veya anlatılması istenenleri, efendi-efendi anlatma’ tercihinin gereğince davranacaktı. 

 

Bu arada evine operasyon düzenlenmiş ve hayat arkadaşı kadın da getirilmişti. Oysa çok iyi biliyorlardı ki; kadının aktif örgütsel bir faaliyeti yoktu. Ama bunun bir önemi de yoktu işkenceciler için; önemli olan tek şey, her şeyi bir işkence aparatına çevirip kullanmaktı. 

 

Brütüs ile ‘efendi-efendi konuşma’yı başka yerde yaptıklarından; neler anlattığı hakkında bir bilgi sahibi değilim. Ancak, alacaklarını almış olmalılar ki; artık üzerinde durdukları tek konu Süleyman Cihan’dı: 

 

“Oğlum yolu yok, Süleyman Cihan’ı bize vereceksin; başka kurtuluşun yok!” diyordu sorgucu başı. Brütüs biraz kem küm ettikten sonra; “Süleyman ile bu aralar bir randevum yok. Nerede olduğunu da bilmiyorum. Onunla eşimin kontağı var, bilirse o bilir.” dedi. (Yakın akraba olduklarından, aralarında böylesi bir ‘ailevi’ ilişki vardı.) 

 

Fakat kadın arkadaş Brütüs’ün bu söylediklerini reddetmiş olmalı ki; sorgucu başı, Brütüs’e; “Karın inkâr ediyor senin söylediklerini. Konuş ikna et, bırakalım evine gitsin.” dedi. 

 

Brütüs kadını ikna etti mi ve bıraktılar mı bilemiyorum. Sonraki bir zamanda, bir öğle vakti, yine ortalık hareketlendi. Heyecanla Brütüs’ten bilgi istiyorlardı: “Nereden, hangi yoldan gelir bu adam, bunu bilse- bilsen sen bilirsin.” diyordu, operasyonun başındaki yetkili. 

 

Belliydi ki bir bilgi almışlardı. Muhtemelen de kadın ile Süleyman Cihan’ın o gün görüştüğü bilgisiydi bu. Ama nerede buluştukları bilinmiyor olmalı ki; bunu Brütüs’ten öğrenmek istiyorlardı. 

 

Gayet soğukkanlı bir şekilde, verdiği yanıt aynen şöyle olmuştu: “Muhtemelen yolcu otobüsüyle, Trakya’dan İstanbul’a gelecektir.”  

 

Ve böylece, bir devlet politikası olarak işkencenin temel ve tek sorgulama metodu olarak kullanıldığı bu ortamda; kişilere, canlarını kurtarmaları karşılığında, başkalarını ele verme onursuzluğu ve bir kara lekeyi, bir ömür boyu anlında taşıma sefilliği dayatılıyordu... Brütüs’e dayatılıp, kabul ettirilen de buydu... Sistem böyle kurgulanmış ve böyle işliyordu. Ve tabii, bir büyük riyakarlık örneği olarak; yazılı ifade tutanağının değişmez klişe ilk cümlesi ise, hep ve her daim şöyle başlıyordu: “Hiçbir baskı altında kalmadan, tamamen kendi hür irademle...” 

 

Brütüs’ten aldıkları bu yanıtla, çekip gittiler. Onların gitmesiyle, ortalık yine sessizliğe gömüldü... Sanırım saat 15:00 sularında, yine ve ama daha büyük bir coşku şamatasıyla geri döndüler... Belliydi ki almışlardı Süleyman Cihan’ı. 

 

Bir öğretmen adına düzenlenmiş, sahte kimlikteki adıyla hitap ederek: “Hoş geldin” diyordu, sorgucu başı. “Yıllarca peşinde koşturdun devletin onca memurunu. Afişlerini bile yapıştırdık, sokaklarda köşe başlarına ve garlara. Çok uğraştırdın bizi, ama nihayet elimizdesin işte...” diyordu, üstenci-kibirli bir edayla. 

 

Bu tür kışkırtıcı söylevler karşısında bir süre sessiz kaldıktan sonra, şu sözlerine tanık oldum: “Bırakın oyun oynamayı, bana sahte isimle hitap etmeyi. Süleyman Cihan olduğumu çok da iyi biliyorsunuz. Evet, ben Süleyman Cihan’ım... Bu beyanım dışında, size söyleyecek hiçbir şeyim yok!” deyip, sustu. 

 

Bunu bekliyor muydu sorgucu başı (veya başları) bilemiyorum; fakat, bir profesyonelin sakinliğiyle, şöyle dedi: “Pekala!.. Tamam, istediğin gibi olsun Süleyman Cihan.” 

 

“Papaz rolü” oynayan ekip sessizce aradan çekilip; sahneyi hemen, “cellat rolü”nü oynayacak fiziki işkence ekibine bırakmıştı. 

 

Çok net ve kararlı bir restle karşılaşmış olmalarının da verdiği hırsla; çok, ama inanılmaz derece çok ağır ve yoğun bir şekilde yüklendiler. Kesinlikle o anda onlar, sahici insan görünümlü birer işkence robotuydular. Tek kelimeyle benlikleri sadizmin işgalindeydi ve “götürü iş almış”ların gayretiyle, soluksuzca “çalışıyor”lardı. 

 

Süleyman Cihan’ dan ise, sadece arada bir, ağır iniltiler duyuyordum.  İlginçtir, devlet açısından da çok önemli olan TKP/ML gibi bir örgütün Genel Sekreteri ellerinde ve ama ona yönelttikleri tek soru şuydu: “Sende, içi Alman Markı ile dolu yeşil bir valiz var; onu bize vereceksin.” 

 

Görünüşte, bütün o ağır ve yoğun işkence bunun için yapılıyordu... Dört-beş saat kadar sürdü bu iğrenç ve kirli emekli, parasal ‘mesai’leri. Yorulmuş ve açıkmış olmalılar ki, ara verdiler. 

 

Bir süre sonra, bir-iki kişi yanıma geldi: “Duydun mu Proleter, sorumlun Süleyman Cihan’ı da aldık; elimizde şu an? Görüştürelim mi sizi, ister misin?” dedi, içlerinden biri. 

 

“Biliyorum burada olduğunu ve kendisine işkence yaptığınızı... Evet, elbette görmek isterim onu.” dedim. 

 

Bunun üzerine, kelepçeleri çözüp, yan odaya götürdüler. Orada gözbağını da çıkardılar. Odada loş bir ışık vardı... Süleyman Cihan çok bitkin bir vaziyetteydi; adeta bir külçe gibi, yere yığılmış, sırtını dayadığı duvardan aldığı destek ile, öylece duruyordu. 

 

“Merhaba yoldaş. Nasılsın?” dedim. O bana, “Esmer” derdi hep. “Merhaba Esmer. Kaygılanma, iyiyim.” dedi, feri zar zor belli olan gözlerinde ve sesindeki olanca sıcaklığıyla. 

 

Bu görüştürmeyi sağlayanlar, artık bunla neyi görmek veya anlamak istemişlerdiyse; “Tamam, bu kadar yeter.” deyip, koluma girerek, odadan çıkardılar.  

 

O gece (hafızam beni yanıltmıyorsa, 28 Temmuz’u 29’a bağlayan geceydi.) tam olarak ne olmuştu, bilmiyorum. Sabah uyandığımda sadece hücrelerin açılıp kapanan kapı sesleri ve tuvalete götürüp getirilen arkadaşların ayak sesleri ve konuşmaları vardı. Bunun dışında hiçbir bağırtı çağırtı, İşkence sesi yoktu...  Beni tuvalete götürmeye gelen görevliye, Süleyman Cihan'ın nerede olduğunu sordum.  “Onu Gayrettepe’dekiler gelip aldı. Yani o artık bizde değil.” dedi. 

 

Yanıtı mantıklı olduğu için, bir şey demedim. Bu mümkündü çünkü. Ne de olsa İstanbul'da siyasi sorgulamaların ana merkezi Gayrettepe Emniyet Müdürlüğü idi. Süleyman Cihan'ı onların almış olma olasılığı, bu yüzden hayli yüksekti. 

 

Birkaç gün sonra da beni tekrardan Sultanahmet Hapishanesi'ne geri götürdüler. Bu arada çeşitli söylentiler ortalığa salındı. Süleyman Cihan'ın Gayrettepe'de olduğunu duyanlar olmuş. Güya birkaç sefer ismini söyleyerek seslenmiş ve orada olduğunu söylemiş... Eylül ayı ortalarında da işkencede öldürüldüğü duyumu ulaştı. 

 

Biz tutsakların, ailesi ve avukatlarının uzun uğraşları sonucu, öldüğü kabul edildiyse de; cesedinin nerede tutulduğu bilgisi, bir ‘devlet sırrı’ olarak gizlendi. Ailesinin ve avukatlarının çok yoğun uğraşları sonucu, cesedinin Feriköy kimsesizler mezarlığına gömüldüğü bilgisine ulaşıldı. 

 

Yani, Süleyman Cihan açık kimliğiyle katlettikleri birinin cesedini ailesine dahi vermeyip, ‘kimliği meçhul’ biriymiş gibi, sessiz sedasız bir şekilde götürüp ‘kimsesizler Mezarlığı’na gömerek, cinayetlerini ört bas etmeyi planlayacak kadar profesyonel cinayet şebekesiydi bunlar. 

 

Cesedin Feriköy kimsesizler mezarlığında olduğu bilgisi, elbette ki önemliydi; fakat bu, cesede ulaşmak için yeterli bir bilgi değildi. 

 

Uzun uğraşlar sonucu, morg kayıtları üzerinden, nihayet cesedine ulaşıldı. Ve gerçek de işte ancak ki o zaman gün yüzüne çıkmaya başladı. 

 

Gerek olay yeri savcı raporuna ve gerekse otopsi ve morg kayıtlarına “Kimliği meçhul şahıs” olarak geçirilen ceset, aslında 29 Temmuz günü, bir apartmanın koridor penceresinden atlayarak öldüğü söylenen kişiye aittir. Olay yeri savcılık tutanağı ve otopsi raporunda da; ölüm sebebi, yüksekten düşerek ölme değildir. Bu her iki raporda da düşmeden önce zaten ölü olduğu, çok açık ve net olarak kayda geçirilmiştir. 

 

Ve çok daha sonra, eli kanlı katil Mehmet Ağar'ın üst mercilere yazdığı rapora ulaşılır: “Süleyman Cihan'ın, Göztepe'de yer gösterilmeye götürüldüğü esnada, bir anlık boşluktan yararlanarak kendisini pencereden atarak intihar ettiği” kayda geçirilmiştir. 

 

Oysa, İstanbul Göztepe'de yer göstermek üzere götürüldüğü söylenen apartman dairesi ise, zaten daha önceden “örgüt evi” olarak basılmış ve ardından da kapısı mühürlenmiş, boş bir dairedir. 

 

“Oradan atlayarak intihar etti” diye, üst merciye rapor yazılıyorken; ama savcılığa da, “kimliği meçhul birisi intihar etmiş”miş gibi, işlem yaptırılıyor. 

 

Yani özetle olan şu: Süleyman Cihan’da olduğunu var saydıkları o bir valiz dolusu Alman Markına ulaşmak için o gece, kontrolsüz bir şekilde, oldukça ağır işkence yapıldı ve Süleyman Cihan bunun sonucu, tabiri caizse, ellerinde kaldı... İşte bunu paniğiyle, hemen öylesi bir senaryo düzenlenerek, cinayet örtbas edilmek istendi. Yani burada Mehmet Ağar katili, üstlerine dahi sahte rapor verecek kadar pervasızdır. 

 

Çünkü aksi takdirde, Süleyman Cihan gibi çok kilit bir ismin, konuşturulup bilgi alınmaya çalışılmadan, bir gün gibi çok kısa bir sürede ‘devre dışı’ bırakılmış olmasının hesabını vermesi gerekecekti. İşte bu hesabı vermemenin çıkar yolu olarak da üste sahte rapor sunmayı, bize de Gayrettepe'ye götürüldü yalanını söylemeyi ve Gayrettepe'de olduğuna inanılması için de; “ben buradayım” oyununun tezgahlanması tercih edilmişti. 

 

Ama hani denir ya: “Gerçekler asla ilelebet gizlenemez, er ya da geç ortaya çıkar.”  Süleyman Cihan'ın Sansaryan Han İşkence hanesinde 9-10 saatlik bir sürede hunharca katledilmesi ve “kimliği meçhul” biriymiş gibi “kimsesizler mezarlığı”na gömülmesi olayı; aslında bu devletin ve özelde de Sansaryan Han işkence hanesinin tam olarak nasıl bir öz karaktere sahip olduğunun resmidir. 

 

Ve elbette ki bu devletin öz karakterini çok daha fazlasıyla ortaya koyan yüzlerce “resim” var; ama söz Sansaryan Handan açılmışken; özel olarak onun da ‘hakkını’ vermeyi önceledik, hepsi bu. 

 [1] (https://www.sozcu.com.tr/2022/gundem/sansaryan-han-icin-tarihi-karar-7525723/) 

 15.12.2022   Halil GÜNDOĞAN

 https://www.kaypakkayahaber.com/kose-yazisi/bir-iskencehane-olarak-sansaryan-han-ve-suleyman-cihan