Nadir toprak elementleri ya da kısaca NTE, lantanitlerle birlikte itriyum ve skandiyum elementlerinin oluşturduğu bir grubu kapsamaktadır. Lantanitler atom numaraları 57'den 71'e kadar olan ve kimyasal olarak benzer elementlerin oluşturduğu bir gruptur. Atom numarası 39 olan itriyum ve atom numarası 21 olan skandiyum da lantanitlerle benzer kimyasal özellikleri nadir toprak elementlerinin içine dâhil edilmiştir. Yerkabuğunda diğer minerallere oranla daha fazla bulunmadıkları sanıldığından dolayı bu ismi almışlardır.
'YÜZDE 95'İ ÇİN'DE GERÇEKLEŞTİRİLMEKTE'
"Dünyadaki nadir elementlerin
üretimi ve bunların nihai ürüne dönüştürülmesi çalışmalarının yüzde 95'i Çin'de
gerçekleştirilmektedir."
Yüksek teknolojili ürünlerin temel
bileşenleri olan nadir elementlerin üretimini de ilk öncelik olarak belirli bir
halihazırda dünyadaki nadir elementlerin üretimi ve bunların nihai ürüne
dönüştürülmesi çalışmalarının %95'i Çinde gerçekleştirilmektedir. Son dönemdeki
gelişmeler sebebiyle bu ürünlerin üretimi ve tedarikinde sorunlar çıkmış
fiyatlarında da faiz artışlar yaşanmıştır.
ÇİN, ABD'Yİ BU ELEMENTLE UYARMIŞTI
Dünyada nadir element üretiminde tekele sahip olan
Çin'in, ABD’ye misilleme olarak bu elementlerin ihracatına kısıtlamaya
gidebileceği yönünde iddialar ortaya atılmıştı.
Çin Kapitalist Partisi’nin resmi yayın organı 'Halkın
Günlüğü' gazetesinin, "ABD, Çin’in misilleme yapma kapasitesini
küçümseme" başlıklı yazısında "Nadir elementler, Çin’in ABD’nin
sebepsiz yere uyguladığı baskıya karşı koyması için karşı silah haline gelecek
mi? ABD Çin’in ticaret savaşında kapasitesini hafife almamalıdır" gibi
ifadeler kullanılmıştı.
F-35 ÜRETİMİ NADİR ELEMENTE BAĞLI
Rusya Bilimler Akademisi Uzak Doğu Enstitüsü Başkanı
Prof. Aleksey Maslov, 2021 yılında Vzglyad gazetesine açıklamasında Çin’den
ithal edilen nadir toprak elementlerinin ABD’de F-35 savaş uçakları dahil çok
sayıda askeri teçhizat üretiminde kullanıldığını belirtti.
Maslov, “Ayrıca Çin metalleri, mikro devre ve mikroçip gibi ileri
teknolojilerin üretiminde kullanılıyor” dedi.
NADİR TOPRAK ELEMENTİ NEDİR?
Nadir toprak elementleri ya da kısaca NTE,
lantanitlerle birlikte itriyum ve skandiyum elementlerinin oluşturduğu bir
grubu kapsamaktadır. Lantanitler atom numaraları 57 den 71’e kadar olan ve
kimyasal olarak benzer elementlerin oluşturduğu bir gruptur.
Atom numarası 39 olan itriyum ve atom numarası 21 olan
skandiyum da lantanitlerle benzer kimyasal özellikleri nadir toprak
elementlerinin içine dâhil edilmiştir.
Yerkabuğunda
diğer minerallere oranla daha fazla bulunmadıkları sanıldığından dolayı bu ismi
almışlardır.
Nadir toprak elementleri 1948 yılına kadar Hindistan
ve Brezilya’daki plaser yataklarından elde edilmekteydi. 1950’lerde Güney
Afrika’da keşfedilen büyük monazit damarıyla dünyanın nadir toprak elementleri
kaynağı burası haline geldi.
1965 ile 1985 yılları arasında ise Mountain Pass
madeninden elde edildi. 1985 yılından sonra da Çin’deki bastnazit ve monazit
yataklarından elde edilmiştir. Çin'deki en büyük nadir toprak elementleri
madeni İç Moğolistan Özerk Bölgesi’nin Baotou şehrinin 120 km güneyinde bulunan
Bayan Obo madenidir.
Çin’in 800 milyon tonluk büyük rezerv olarak kayda geçti. Nadir toprak
elementleri, fiber optikten uydu haberleşmesine, akıllı füzelerden yakıt
hücrelerine kadar 20’den fazla alanda kullanılıyor
“(Nadir
toprak elementleri) Havacılık, savunma ve uzay sanayiin yanı sıra tıp sanayii
olmak üzere birçok alanda kullanılan ürünler”
“Son derece değerli elementler. Dünyanın her
yerinde bulunmadığı için de bunlara erişim o kadar kolay değil. Son derece
stratejik, teknolojik ürünlerde kullanılan maddelerden bahsediyoruz. Havacılık,
savunma ve uzay sanayiin yanı sıra tıp sanayii olmak üzere birçok alanda az ya
da çok miktarda olmakla birlikte kullanılan ürünler.